Le persone entrano nella tua esistenza
per una ragione, una stagione o una vita.
[Konkretne osoby pojawiają się w twoim życiu
z jakiegoś powodu, na pewnym etapie lub na całe życie.]
Luca Mazzucchelli
Così come dei libri?
Secondo me, sì!
Il Melo
[Tak jak książki? / Według mnie, tak!]
Un libro nuovissimo. Lo aspettavo e finalmente è arrivato già!
[Świeżynka wydawnicza. Czekałam na nią i w końcu już przybyła do ula!]
najpierw gniew, ślepa furia, po jakimś czasie mieszają się ze smutkiem, by ostatecznie się w niego całkowicie przemienić.
— wytrzymaj, ufaj, obserwuj, czekaj — kibicowałam tej części mnie, która nigdy nie uwierzy, że trudne emocje trwają wiecznie. —
czekaj, to wszystko wypali się, zgaśnie, skończy się w błogiej ciszy poczuciem bezgranicznego spokoju, który pojawi się nagle i znikąd; przyjdzie to, co odmieni wszystko.
271/365
fot. Hawwa, fragment.
Miłość jest jedyną siłą, która pozwala nam
trzymać się razem ponad śmiercią.
bell hooks
(1952–2021)
*
George Gershwin, The Man I Love,
Frank Braley (fortepian),
White Raven’s Favorites Playlist 2022, #39.
Jabłoń:
(w ciut mocno szwajcarskim nastroju)
Jak ja się cieszę, że nie jestem stonogą.
Zrobić po trzy serie na każdą nogę,
to byłaby masakra!
Pati:
(jak na zawołanie wyczuła zwierzęcy potencjał,
który tak pięknie można byłoby wykorzystać
podczas neurologicznej rehabilitacji)
Ale ja mogłabym być kałamarnicą.
(dodaje po chwili)
Wiesz, dlaczego kałamarnicą,
a nie ośmiornicą?
Jabłoń:
(oczywiście, że nie wiedziała)
🍆
każdego dnia jestem dalej od tej, której marzenia tak dobrze znałam.
długo szłam, by z odpowiedniej odległości zobaczyć wyraźnie, że pozostaną niespełnione, a gdy ona dostrzega to, co ja już wiem,
łamiącym się głosem pyta:
— co teraz będzie?
odpowiadam spokojnie:
— zobaczymy.
268–269/365
Wszyscy zetkniemy się kiedyś z bólem, nieoczekiwaną chorobą, stratą. Cierpienie przyjdzie niezależnie od tego, czy je wybierzemy, czy nie, nikt z nas od niego nie ucieknie. Jego obecność w naszym życiu nie jest przejawem dysfunkcji.
*
Hojne serce jest zawsze otwarte, zawsze gotowe na przyjęcie tego, co się wydarzy.
*
Tymczasem prawdziwa miłość rozkwita na trudnościach. Jej podstawą jest założenie, że chcemy się rozwijać i wzrastać, że chcemy stać się w pełni sobą. Nie ma takiej zmiany, która nie niosłaby z sobą poczucia wyzwania i straty.
*
W najgłębszym sensie smutek to pożar serca, intensywny ogień, który daje nam pocieszenie i ulgę.
*
Wbrew temu, co nam być może wpojono, zbędne i niechciane cierpienie rani, lecz nie musi zostawiać blizn na całe życie. Naznacza nas, to prawda. Ale to od nas zależy, czym ten ślad po cierpieniu się stanie.
*
Umysł i serce nigdy nie tracą swojej uzdrawiającej siły, bo potrafimy odnawiać naszego ducha bez końca, odzyskiwać duszę.
*
Gdy akceptujemy śmierć z miłością, przyjmujemy realność tego, co nieoczekiwane i nad czym nie mamy kontroli. Miłość daje nam siłę, by odpuścić. Nie musimy wciąż niepokoić się i martwić o to, czy zrealizujemy swoje plany i osiągniemy swoje cele. Śmierć jest zawsze obecna, by przypominać nam, że nasze plany są ulotne. Ucząc się kochać, uczymy się akceptować zmianę. Bez zmiany nie moglibyśmy się rozwijać.
*
Przestrzeń braku to także przestrzeń możliwości.
bell hooks, Wszystko o miłości. Nowe wizje,
przeł. Karolina Iwaszkiewicz,
Wydawnictwo Filtry, Warszawa 2023.
Dwuniedzielne odliczanie literek, pięć. Poślizgnięte na niedzielnym wahaniu i upiornym bólu, który skasował poniedziałek.
Ile czasu zajmuje mi przeczytanie książki? Są takie, których po wzięciu do rąk, nie puszczam, dopóki nie skończę. Są takie, które połykam. Są takie, których kolejne rozdziały podlegają ścisłej reglamentacji, by starczyło mi na dłużej. Są takie, które trudno mi polubić, męczę się ciut lub je porzucam. W tym zamieszaniu jest i kultura włoska, która próbuje mnie uwieść nie tylko sztuką kulinarną czy bogactwem gestów. Tę książkę czytałam bardzo metodycznie, dokładnie 30 dni. Dziś skończyłam.
Komisarza Montalbano poznałam kilka lat temu, próbując oglądać ekranizację kryminałów z nim w roli głównej. Wielu czytających cykl z komisarzem okrutnie narzeka na fizjonomię, grającego go aktora. Nie czytałam, nie narzekam, mi pasuje bardzo ten swoisty przystojniak. Jednak żadnego filmu nie dałam rady obejrzeć, podsypiając, gdy mówiony język włoski nie wystarczał, by utrzymać otwarte oczy.
Przeleżała ta książka na stosiku czytelniczym lata, bo z gatunkiem, który reprezentuje, mam nierokującą najlepiej relację. Ale włoski Autor! Ale Biały Kruk lubił dobre kryminały! Z tym argumentami nie dyskutowałam. Zaczęłam od posłowia. Podjęłam rękawicę: 30 dni z Camilleri’m. Ubawiłam się tymi opowiadaniami, czasem nawet nietkniętymi farbką kryminalnego koloru. W końcu zaskoczyłam i zasmakowałam w atmosferze pracy komisarza, fantastycznie oddanej w ekranizacjach powieści, których jest bohaterem. Powiedzieć bardzo włoska, to nic nie powiedzieć. Więc milczę i czytam dalej. I wracam do oglądania.
Zmieściło się w tym zbiorze trzydzieści opowiadań. Trzeba miesiąca, żeby codziennie przeczytać jedno: tak należy rozumieć tytuł.
Wszystkie powstały w okresie od początku grudnia 1996 do końca stycznia 1998 roku.
// w posłowiu od Autora
dzień 30.:
Obosieczna poszlaka (Movente a doppio taglio)
Jednak teraz, gdy leżał na posadzce w kuchni, zamordowany trzydziestoma ciosami noża w twarz, pierś, brzuch i pachwinę […].
– No to co? – spytał Montalbano lekarza sądowego, doktora Pasquano.
– Jakie znowu „co”? – obruszył się Pasquano. – Chce pan wiedzieć, dlaczego nie żyje? Niestrawność. Przejadł się figami.
*
– Czuje się pani na siłach udzielić paru wyjaśnień? – zaczął komisarz.
– Jeśli Bóg dopomoże, a Matka Boża będzie mi towarzyszyć…
Komisarz miał szczerą nadzieję, że Bóg i Matka Boska w takich okolicznościach znajdą trochę czasu, by pomóc wdowie. Nie chciał przebywać w tym pomieszczeniu ani minuty dłużej, niż to będzie konieczne.
[…]
– Od czego mam zacząć?
– Od czego pani sobie życzy.
– Więc dwadzieścia lat temu, kiedy już mieszkałam w tym domu z moim biednym mężem Raffaele…
Komisarz nie mógł odżałować, że tak lekkomyślnie pozostawił swobodę historycznej i chronologicznej inwencji wdowy. Ale nie mógł tego odwołać. Trzeba było wcześniej pójść po rozum do głowy.
dzień 29.:
Napastnik (Lo scippatore)
„Chuj wie, co robić?” – pomyślał Montalbano, poprawiając na sobie kurtkę. […] Można było tylko iść dalej.
*
– Był szybszy?
– Nie, komisarzu, sprawniejszy.
dzień 28.:
Powitanie Nowego Roku (Capodanno)
Noc sylwestrowa w hotelowym salonie, w tłumie nieznajomych, z udawaniem wesołego nastroju podczas kolacji i balu, na pewno wpędziłaby go w chorobę.
*
Znasz się na kobietach, Mimì. Powiedz mi coś o pani Rosinie. Co to za typ?
– Na chodzie – odpowiedział Mimì Augello. – Mimo żałoby odsłania dekolt, o który warto walczyć pierś w pierś.
dzień 27.:
Rajski zakątek (Un angolo di paradiso)
Na skale znalazł małą półkę, na której mógł się położyć. Jakiś czas leżał, wygrzewając się jak jaszczurka, a szum pulsującego w dole morza odpędzał przykre myśli, które czasem się pojawiały.
dzień 26.:
Zabita mysz (Il topo assassinato)
Instynkt urodzonego policjanta sprawiał, że wyławiał po omacku, znikąd, na wyczucie, różne anomalie i drobne, niepasujące do siebie szczegóły, dostrzegał najmniejsze zakłócenia zwykłego, spodziewanego porządku. Zrobił kilka kroków do skałki na końcu mola i usiadł. Otworzył torebkę z orzeszkami i pestkami, ale ręka utknęła mu w środku. Nie mógł udawać, że nic się nie stało. W zasięgu jego wzroku coś zakłócało ład, wyłamywało się z normy. „Trudno – wymamrotał do siebie. – Trzeba się rozejrzeć”.
*
– Czego pan ode mnie chce? Nie mam żadnego pańskiego trupa już od dwóch tygodni, o co panu chodzi? – dopytywał się doktor Pasquano, lekarz sądowy, wprowadzając komisarza do swego gabinetu. Jeśli umiało się go podejść, Pasquano stawał się człowiekiem dobrym, miłym, ale charakter miał nieznośny.
dzień 25.:
Pięćdziesiąt par podkutych butów
(Cinquanta paia di scarpe chiodate)
– […]
Dałbyś szklankę wody?
– Wody? W wodzie ludzie się topią! Siadajcie, przyniosę wina, na zmęczenie lepsze wino – powiedział Peppi, wchodząc do domu.
dzień 24.:
Dwóch filozofów i pojęcie czasu
(I due filosofie il tempo)
Szósty kupił chyba setkę kart telefonicznych, wszedł do kabiny, wkładał je po kolei do aparatu i czuł się jak u siebie w domu.
*
Swoim brakiem wątpliwości – swoim wahaniem o amplitudzie minuty, nie więcej, nie mniej – profesor Guglielmo La Rosa skomplikował mu dochodzenie, które wydawało się nadzwyczaj proste.
dzień 23.:
„Jak” (Lo Yack)
W 1968 roku przyszły komisarz miał osiemnaście lat. Z zapałem oddawał się temu wszystkiemu, czym w tamtym roku zajmowali się młodzieńcy w jego wieku: manifestował, okupował, proklamował, nie przepuszczał dziewczynom, palił marihuanę i bił się z przeciwnikami. To znaczy z policją.
*
Komisarz przytomnie przyjął postawę obronną, zaczął się wykręcać, twierdząc, że nie jest pewien, czy znajdzie wolny dzień. A to dlatego, że w domu Valentego źle się jadało. To, co wyrabiała jego żona, karmiąc gości, niewiele się różniło od zabójstwa z premedytacją.
– Jestem sam – dodał Valente. – Żona pojechała na parę dni do rodziców. Wybierzemy się na obiad do jakiejś gospody w okolicy, na pewno znasz tu niejedną…
– Jutro z rana, a najdalej w południe, jestem u ciebie – zakończył rozmowę ucieszony komisarz.
dzień 22.:
Delikatna sprawa (Una faccenda delicata)
– A co to było?
– Pomagał mi włożyć płaszczyk, a ja go kopnęłam w nogę.
– Jeśli tak było, jak mówisz, to ty jesteś niedobra, a nie on.
– Nie. On.
dzień 21.:
Człowiek, który chodził na pogrzeby
(L’uomo che andava appresso ai funerali)
Kiedy Montalbano chciał się skupić nad jakąś sprawą albo po prostu zaczerpnąć świeżego powietrza, kupował sobie torebkę prażonych orzeszków i pestek dyni i szedł na długi spacer aż do latarni morskiej, na wschodnie molo. Usta i mózg całą drogę miały co robić.
dzień 20.:
Ręka artysty (Tocco d’artista)
Kiedy już mi trudno usiedzieć w domu, to która by była godzina w nocy, odwiązuję psa i idę się przejść. Wtedy, proszę pana, mój pies, który nazywa się Pirì, rusza z domu naburmuszony.
– I co robi? – spytał, wciąż zza kadru, Nicolò.
– Chciałbym zobaczyć pana, panie dziennikarzu, gdyby ktoś zerwał pana w nocy i dalejże, przechadzaj się pan dwie godziny! Nie byłby pan wściekły? Pies też jest wściekły.
*
– Wyśmieje cię, bo mamy tylko gładkie słowa, zamki na lodzie, puste gadanie. Kto nie sieje, nie zbierze. Tu są potrzebne dowody, które można przedstawić w sądzie, a my takich skarbów nie mamy. Nie zaprzeczysz.
– Więc co robimy?
– Będę myślał. Mam na to całą noc.
*
– Salvo, co wymyśliłeś? Co robimy?
– Posłuchaj, Nicolò, nie mamy wyjścia, możemy iść tylko w jednym kierunku, choć to jak spacer po linie.
– Albo jak grzęzawisko. Wpakowaliśmy się.
– To prawda, ugrzęźliśmy. Ale bagno sięga nam na razie do piersi. Zanim się całkiem pogrążymy, mamy przynajmniej jeszcze jeden ruch. Jeden jedyny.
dzień 19.:
Policjanci i złodzieje (Guardie e ladri)
– Bawimy się w policjantów i złodziei?
Pytanie wyrwało mu się znowu, było w nim, nie umiał się go wyrzec. I tak dobrze, że pozwolił dorosłym dopić kawę.
dzień 18.:
Jasnowidząca (La veggente)
Hyaena ridens – nazywał go Montalbano, bo aptekarz przypominał mu stary kawał o dwóch przyjaciołach, którzy wybrali się do ogrodu zoologicznego. Jeden czyta tabliczkę na klatce z hieną: „Hyaena ridens, czyli «śmiejąca się». Żyje na pustyni, wychodzi na łowy wyłącznie w nocy, żywi się padliną, rozmnaża raz do roku”. Zdumiony pyta drugiego: „To co ją tak śmieszy?”
*
Przypływ melancholii, smętna fala, wysoka jak na Pacyfiku, dopadła tego wieczoru wicekomisarza.
dzień 17.:
Stary złodziej (Il vecchio ladro)
– Podrzucić cię do Vigaty? – spytał Montalbano.
– Jeśli pan tak dobry – odpowiedział Orazio Genco, opierając się wygodnie. Był w zgodzie ze sobą i z całym światem.
dzień 16.:
Opowiedział o tym Aulus Gellius
(Quello che contò Aulo Gellio)
Ogrzewanie w samochodzie komisarza Montalbano zastrajkowało bez ostrzeżenia, podstępnie wykorzystując fakt, że właśnie wiała tramontana, ciągnąca pewnie aż od Skandynawii.
dzień 15.:
Pakt (Il patto)
– Sprawca – nie przerywał potoku słów Mimì Augello – chciał sadystycznie przerazić profesora, zanim go zabił. Przyjrzyj się: strzelał do lampy, do biblioteki, do tego obrazu… to chyba reprodukcja Pocałunku Velazqueza…
– Hayeza – poprawił go pedantycznie Montalbano.
Francesco Hayez (1791–1882), Pocałunek.
dzień 14.:
Being here… (Being here...)
Mówił po włosku językiem książkowym, nieskażonym żadnym dialektem. Miał tylko szczególny, wyraźnie wyczuwalny akcent.
dzień 13.:
Ostrzeżenie (L’avvertimento)
– Mimì, wiesz coś więcej o spalonym samochodzie?
– O którym samochodzie?
– O tym, co sam chodzi, jak wlejesz do niego benzyny.
– Chwileczkę, Salvo, nie wściekaj się. O czyim samochodzie mówisz?
Montalbano się zreflektował.
– Wybacz, Mimì… Ile samochodów spalono u nas w ciągu ostatnich dwóch tygodni?
– Siedem.
– Rozumiem. Pytałem o toyotę Carla Memmiego.
dzień 12.:
Ikar (Icaro)
– Pański syn jest pełnoletni.
– Co to ma do rzeczy?
– Coś ma, bo nie możemy go szukać, jakby był wyrostkiem, który uciekł z domu i nie wraca.
*
Zbliżył się Hugo, który także usłyszał pytanie komisarza.
– Italiano skochany? Nikomu go dziś nie widział.
dzień 11.:
Cuda w Trieście (Miracoli di Trieste)
Był wczesny ranek, przejrzysty i jasny, i komisarz, który w ciągu jednego dnia podlegał irytującym zmianom nastroju, miał nadzieję, że uda mu się zachować do wieczora ten stan ducha, który czynił go wyrozumiałym wobec wszelkich zbiegów okoliczności i nieprzewidzianych zdarzeń.
dzień 10.:
Pułapka na koty (Trappola per gatti)
Kiedyś córeczka mojej znajomej, dziewczynka może czteroletnia, narysowała na kartce wydartej z zeszytu ptaka. Przynajmniej ona była pewna, że to ptak, chociaż nie można by dać za to głowy. W każdym razie poprosiła matkę, żeby podpisała rysunek: „To jest ptak”. Potem wzięła kartkę i ustawiła ją na trawie w ich ogrodzie. „Po coś to zrobiła?”, spytała z ciekawością matka. „To pułapka na koty”, odpowiedziała mała.
dzień 9.:
Towarzysz podróży (Il compagno di viaggio)
Wszedł do przedziału. Nie było tam jeszcze drugiego pasażera ani jego bagażu. Zdążył się rozlokować i zaczął czytać kryminał, który wziął ze sobą. W wyborze książki kierował się jej objętością, gdyż miała mu starczyć na całą podróż. Po chwili pociąg ruszył.
dzień 8.:
Diabelski fetor (L’ odore del diavolo)
– Pani Clementino, a pani wierzy w diabła?
– Ja? Gdzież tam! Gdybym wierzyła, po co opowiadałabym panu tę historię? Gdybym wierzyła, wolałabym raczej opowiedzieć ją biskupowi. Nie sądzi pan?
dzień 7.:
Dzienniczek z 1943 roku (Un diario del ’43)
Ciepły wiatr z Libii [libeccio] wiał tak mocno, że morze zalało plażę i podeszło pod samą werandę domu komisarza Montalbano. Dlatego nastrój komisarza, który tylko wtedy nie miał pretensji do siebie i całego bożego świata, kiedy mógł się wygrzewać na słońcu, był czarny jak noc. Fazio znał swego szefa na wylot, toteż ledwie go zobaczył wchodzącego do komisariatu, natychmiast zniknął mu z oczu. A Catarella, chociaż był tu już ponad rok, zapomniał, na jakie ryzyko się naraża, i nieopatrznie wpakował się do gabinetu.
dzień 6.:
Olbrzymka zawsze uprzejmie uśmiechnięta
(Una gigantessa dal sorriso gentile)
– I spodziewa się pan, że mogę w czymś pomóc?
– Oczywiście. Ale wcześniej zadam ojcu jedno pytanie: czy ksiądz, kiedy kłamie, popełnia grzech?
– Jeśli kłamstwo służy dobru, to nie sądzę.
dzień 5.:
Miłość (Amore)
– Ona nigdy nie była zazdrosna. On może tak, ale na swój sposób.
– Co pan ma na myśli?
– To, że nie był zazdrosny o nic aktualnego, tylko o przeszłość Micheli.
– Paskudna sprawa.
– Oj, tak! Najgorszy rodzaj zazdrości, na taką nie ma lekarstwa!
dzień 4.:
Łeb w łeb (Par condicio)
Ale ich synowie już powoli tracą cierpliwość: sześćdziesięcioletni don Lillino Cuffaro, syn don Sisina, i pięćdziesięcioletni don Masino Sinagra, syn don Balduccia, chcieliby wreszcie stanąć na czele rodzin i trochę się unowocześnić, ale jeszcze się trzęsą przed ojcami.
*
– Wie pan, że trzech należy do tej samej rodziny, a tylko jeden do przeciwnej?
– Nie, nie wiem. I mogę pana zapewnić, że mam to absolutnie i głęboko gdzieś. Poglądy polityczne, wierzenia religijne, przynależność do stowarzyszeń nie są jeszcze, niestety, obiektem badań podczas sekcji zwłok.
– Dlaczego mówi pan: nie są jeszcze?
– Dlatego, że w moim przekonaniu już za parę lat wynajdzie się stosowne aparaty, które na podstawie dobrze przeprowadzonej autopsji pozwolą ustalić, co denat myślał o polityce. Ale może przejdziemy do rzeczy: o co panu chodzi?
dzień 3.:
Skrót (La sigla)
Gdzieś o drugiej w nocy, kiedy już spał na dobre, coś go zbudziło, coś, co nagle pojawiło się w jego głowie. Już kiedyś mu się zdarzyło, że zbudził się w taki sam sposób, i od tamtego czasu nabrał pewności, że kiedy śpi, jakaś cząstka jego mózgu czuwa i próbuje zmagać się z nierozwiązanym problemem. A potem bez wahania przywołuje go do rzeczywistości.
dzień 2.:
Sztuka wróżenia (L’arte della divinazione)
– Opowiedział pan o tym żonie? – spytał komisarz, który kiedy chciał, umiał być naprawdę skończonym bydlakiem.
*
– Wie pan, do czego on jest zdolny? – ciągnął dyrektor. – Widziałem na własne oczy, jak nakłaniał uczennicę do palenia.
– Trawki?
Gaspare Tamburello zdziwił się, a nawet obruszył.
– Jakiej tam trawki! Dlaczego mieliby palić trawę?! Podsunął jej prawdziwego papierosa.
*
Montalbano zaczął żałować, że człowiek, który strzelał – jeśli ktoś taki rzeczywiście chodzi po ziemi – nie miał większej wprawy.
*
–
[…]
zaczął się we mnie wpatrywać i wpatrywać, aż zrobiło się cicho jak w grobie. Tak, tak, panie komisarzu, wytworzył się tak napięty nastrój, że, szczerze mówiąc…
– Niech pan, na Boga, pieprzy nastrój!
dzień 1.:
List anonimowy (La lettera anonima)
Gruba książka telefoniczna Palermo i prowincji, przypadkiem leżąca na biurku komisarza, zerwała się do lotu, przefrunęła przez cały pokój i trafiła w przeciwległą ścianę, zrzucając ozdobny kalendarz, którym uprzejmie obdarowała komisariat cukiernia „Pantano & Torregrossa”.
*
– Gdzieś ty zdobył tyle plotek?
– U fryzjera – odpowiedział inspektor, przeciągając dłonią po świeżo ostrzyżonym karku.
*
Wezwał Fazia.
– Posłuchaj, Fazio. Idę na obiad. Do komisariatu wrócę koło czwartej. Masz mi do tego czasu dowiedzieć się wszystkiego o rodzinie Verruso. Od pradziadka poczynając aż po siódme przyszłe pokolenie.
– Gdzież ja się tego dowiem?
– U drugiego fryzjera.
Andrea Camilleri, Miesiąc z komisarzem Mntalbano,
przeł. Stanisław Kasprzysiak,
Oficyna Literacka Noir sur Blanc, Warszawa 2016.
Dwuniedzielne odliczanie literek, cztery. Poślizgnięte na arcytrudnym zadaniu wyboru cytatów i zapalonym w poniedziałek oku, które zmusiło moje życie do odłożenia wszystkiego na bok.
Trudno mi zaakceptować fakt, że Gloria Jean Watkin nie napisze już żadnej książki, ale nie napisze po tej stronie tęczy. Będzie mi brakowało Jej przytomnej uważności. Jeśli mielibyście przeczytać jedną książkę w tym roku, pozwolić jej dotknąć najbardziej miękkich części duszy, niech to będzie TA książka. Nie pożałujecie. Dorzucam ją do najważniejszych dla mnie książek w roku 2023.
w pieśni nad pieśniami jest taki fragment: „znalazłam tego, którego kocha moja dusza. uchwyciłam go i nie puszczę”. z myślą o tym, by chwytać i trzymać, przeżywać na nowo ten moment zachwytu i zrozumienia, gdy możemy zobaczyć siebie nawzajem takimi, jacy naprawdę jesteśmy
[…].
// dedykacja
*
Kiedy byłam mała, zrozumiałam jasno, że nie warto żyć, jeśli się nie zna miłości. Niestety nie mogę powiedzieć, że uświadomiłam to sobie dzięki miłości, którą mnie darzono. To jej brak uzmysłowił mi, jak wiele ona znaczy.
*
Kiedy kochamy, możemy pozwolić,
by przemówiły nasze serca.
*
Nie możemy cofnąć się w czasie. Teraz to wiem. Możemy iść naprzód. Możemy znaleźć miłość, której pragną nasze serca, ale tylko wtedy, gdy przestaniemy opłakiwać tę utraconą, kiedy byliśmy mali i nie potrafiliśmy nazwać swoich pragnień.
*
Milczenie chroni przed niepewnością.
*
Przywilej władzy stanowi sedno patriarchalnego myślenia. Wychowani w tym myśleniu chłopcy, dziewczynki, mężczyźni i kobiety prawie zawsze wierzą, że miłość nie jest ważna, a jeśli nawet, to nigdy tak jak siła, dominacja, kontrola, bycie górą, stawianie na swoim.
*
Zewsząd słyszymy, że miłość jest ważna, lecz wciąż widzimy jej niepowodzenia. W polityce, w kościołach, w naszych rodzinach i związkach miłość najwyraźniej rzadko stanowi podstawę decyzji, wpływa na to, jak rozumiemy wspólnotę, czy trzyma nas razem.
*
Mimo przytłaczających dowodów na to, że jest odwrotnie, wciąż sądzimy, że to rodzina stanowi pierwszą szkołę miłości. Od tych, którzy nie nauczyli się kochać w rodzinie, oczekuje się, że doświadczą miłości w związkach. Ta jednak często nas omija. Życie schodzi nam na naprawianiu szkód wyrządzonych przez okrucieństwo, zaniedbanie i wszystkie inne przejawy braku miłości, jakich doświadczaliśmy w domach rodzinnych i w związkach, w których po prostu nie wiedzieliśmy, co robić.
*
Wyobraźcie sobie, o ile łatwiej byłoby się nauczyć kochać, gdybyśmy zaczęli od wspólnej definicji. Miłość najczęściej uznaje się za uczucie, a jednak wszyscy co wnikliwsi teoretycy zgadzają się, że kochalibyśmy lepiej, gdybyśmy myśleli o niej jako o działaniu.
*
[Morgan Scott Peck] określa miłość jako „wolę rozszerzenia własnego »ja« w celu pielęgnowania własnego lub cudzego rozwoju duchowego”. I dodaje: „Miłość poznajemy po jej owocach. Miłość jest aktem woli – czyli zarówno intencją, jak i działaniem. Wola implikuje również wybór. Nie musimy kochać. Postanawiamy, że będziemy kochali.
*
Ale czułość to tylko jeden ze składników miłości. Żeby naprawdę kochać, musimy nauczyć się łączyć różne składniki – czułość, troskę, zrozumienie, szacunek, przywiązanie i zaufanie, a także szczerość i otwartość. To, że za młodu przyswajamy sobie nietrafne definicje miłości, sprawia, że trudno nam kochać, gdy dorośniemy. Idziemy właściwą ścieżką, ale w złym kierunku. Większość ludzi uczy się myśleć o miłości tylko jako o uczuciu.
*
Kiedy zdefiniujemy miłość jako wolę pielęgnowania własnego i cudzego rozwoju duchowego, nie będziemy mogli uznać, że kochamy, jeśli krzywdzimy. Miłość i krzywda nie mogą współistnieć.
*
Gdy zaczynamy myśleć o miłości zawsze raczej jako o działaniu niż o uczuciu i używamy słowa „miłość” w ten sposób, automatycznie bierzemy na siebie odpowiedzialność.
*
Gdy w dzieciństwie bito nas za karę i mówiono: „To dla twojego dobra” albo: „Robię to, bo cię kocham”, moje rodzeństwo i ja byliśmy zdezorientowani. Czy bolesna kara jest gestem miłości? Udawaliśmy, jak to dzieci, że przyjmujemy tę logikę, ale w głębi serca wiedzieliśmy, że to nie tak. Wiedzieliśmy, że to kłamstwo. Tak samo jak to, co dorośli mówili później: „Mnie to boli bardziej niż ciebie”. Nic nie wywołuje w umysłach i sercach dzieci większej dezorientacji co do miłości niż brutalna lub okrutna kara wymierzana przez ludzi, których nauczono je kochać i szanować. Takie dzieci wcześnie uczą się pytać, czym jest miłość, i pragnąć jej, nawet jeśli wątpią w jej istnienie.
Z drugiej strony masa dzieci nigdy nie doświadcza kar i wzrasta w przekonaniu, że miłość jest dobrym uczuciem i polega wyłącznie na zaspokajaniu potrzeb i pragnień. Nie jest dla nich czymś, co miałyby dawać, ale czymś, co dostają. Rozpieszczanie dzieci w ten sposób, czy to materialnie, czy przez pozwalanie na wszystko, jest rodzajem zaniedbania. Takie dzieci, choć nie doznają żadnej krzywdy ani nie są pozbawione opieki, zwykle mają o miłości tak samo mgliste pojęcie jak te zaniedbywane i doświadczające emocjonalnego odrzucenia.
*
Choć wielu ludzi dorasta w domach, w których są darzeni pewną troską, miłość jest tam nietrwała lub nie ma jej wcale. Dorośli wszystkich klas, ras i płci oskarżają rodzinę.
*
Nie rodzimy się z wiedzą, jak kochać – czy to siebie, czy innych. Rodzimy się jednak zdolni reagować na troskę. W miarę jak rośniemy, możemy dawać i otrzymywać uwagę, czułość i radość. To, czy nauczymy się kochać siebie i innych, będzie zależało od tego, czy trafimy na kochające otoczenie.
*
Niezależnie od tego, jak uparcie odwracamy od niej umysły i serca czy jak uparcie odmawiamy wiary w jej magię – prawdziwa miłość istnieje. Wszyscy jej pragną, nawet ci, którzy twierdzą, że porzucili nadzieję. Ale nie wszyscy są przygotowani. Prawdziwa miłość pojawia się dopiero wtedy, gdy nasze serca są na to gotowe. […] Zranione serca odwracają się od niej, ponieważ nie chcą wykonywać pracy zdrowienia koniecznej, by ją podtrzymywać i wspierać. […] Żeby poznać i utrzymać prawdziwą miłość, musimy być gotowi zrezygnować z pragnienia władzy.
*
Wziąć za siebie odpowiedzialność to codziennie przekształcać swoje życie tak, by poradzić sobie z tym, czego nie da się łatwo zmienić.
*
By poznać miłość, musimy być szczerzy wobec siebie i innych. […] Kiedy znamy myśli, przekonania i uczucia drugiej osoby, trudniej nam projektować na nią nasze wyobrażenia o niej. […] Żeby kochać, musimy otwarcie siebie nawzajem słuchać i przede wszystkim – docenić prawdomówność. Kłamstwo może sprawić, że poczujemy się lepiej, ale nie pomoże nam poznać miłości.
*
Właściwie każda dorosła osoba, która w dzieciństwie doświadczyła niepotrzebnego cierpienia, może opowiedzieć o kimś, kto swoją dobrocią, czułością i troską przywrócił jej nadzieję.
*
W miarę jak wzmaga się żądza posiadania, rośnie poczucie duchowej pustki, którą próbujemy zapełnić poprzez konsumpcję. Może i brakuje nam miłości, ale zawsze możemy pójść na zakupy.
Nasz głód bierze się z przejmującej świadomości emocjonalnego niedoboru. To wypływająca z głębi duszy odpowiedź na brak miłości. Chodzenie do kościoła czy świątyni tego głodu nie zaspokaja, ponieważ zinstytucjonalizowane religie dostosowały się do wymogów rzeczywistości świeckiej, interpretując duchowość w taki sposób, by wspierać kulturę skupioną na materialnej produkcji.
[…]
Zamiast wzywać do miłości i budowania wspólnoty, w gruncie rzeczy działa na rzecz alienacji i oddalenia.
Ignoruje się współzależność jako zasadę życia, aby wynieść na ołtarze osobność i indywidualny zysk.
[…]
Fundamentaliści – czy to chrześcijanie, czy muzułmanie, czy inni – kształtują i interpretują myśl religijną tak, by podporządkowała się konserwatywnemu status quo i go legitymizowała. Fundamentalistyczni myśliciele posługują się religią, by wspierać imperializm, militaryzm, seksizm, rasizm i homofobię, i zaprzeczają jednoczącej nowinie miłości, która stanowi serce każdej wielkiej tradycji duchowej.
*
[…] zinstytucjonalizowana religia psuje i łamie własne zasady dotyczące funkcjonowania ludzi w świecie i ich odnoszenia się do siebie nawzajem. Wyobraźcie sobie, jak inne byłoby nasze życie, gdyby wszyscy, którzy uważają się za chrześcijan czy ludzi religijnych, dawali pozostałym przykład, praktykując miłość.
*
Po części to właśnie indywidualizm doprowadził do powstania niezdrowej kultury narcyzmu, tak wszechobecnej w naszym społeczeństwie.
*
Ze zdumieniem słucham, jak osoby, które swój majątek odziedziczyły, przestrzegają przed dzieleniem się zasobami, argumentując, że potrzebujący powinni sami na nie zapracować, bo inaczej nie nauczą się cenić wartości pieniądza. O odziedziczonym bogactwie lub innych istotnych dobrach materialnych rzadko mówi się w mediach, bo ludzie, którzy takie zasoby posiadają, nie chcą przyznać, że korzystnie jest mieć pieniądze niebędące nagrodą za ciężką pracę. […] Jednym z ironicznych aspektów kultury chciwości jest to, że właśnie ludzie czerpiący największe korzyści z dochodów, na które nie pracowali, najgorliwiej obstają przy tym, że przedstawiciele niższych klas mogą docenić tylko to, co uzyskają dzięki własnej ciężkiej pracy. Rzecz jasna bogaci po prostu tworzą w ten sposób system przekonań, który chroni ich interesy klasowe i umniejsza ich odpowiedzialność wobec nieuprzywilejowanych.
*
Uzależnieni pragną ulgi – nie myślą o miłości.
[…] nałogi i relacje się wykluczają. Uzależnienie uniemożliwia miłość.
[…] Uzależnieni są chciwi, bo ich pogoń nigdy się nie kończy; ich pragnienie nie ustaje i nigdy nie da się go w pełni zaspokoić.
*
Obawa przed radykalnymi zmianami sprawia, że wielu ludzi zdradza własne umysły i serca.
*
Nauczenie się, jak stawiać czoła swoim lękom, jest jednym ze sposobów opowiedzenia się po stronie miłości. Strach może nie zniknie, ale przestanie być przeszkodą.
*
Wszystkie nauki duchowe są bezużyteczne, jeśli nie potrafimy kochać. Nawet najwznioślejsze stany i najbardziej wyjątkowe osiągnięcia duchowe nie mają żadnego znaczenia, jeżeli nie potrafimy być szczęśliwi w codziennych sytuacjach – jeżeli nie jesteśmy w stanie dotykać sercem innych osób i życia, które zostało nam dane. Liczy się tylko to, jak żyjemy.
Jack Kornfield
*
To, że znamy miłość, albo nadzieja, że ją poznamy, jest kotwicą, która chroni nas przed utonięciem w smutku.
bell hooks, Wszystko o miłości. Nowe wizje,
przeł. Karolina Iwaszkiewicz,
Wydawnictwo Filtry, Warszawa 2023.
(wyróżnienie własne)
W idealnym świecie wszyscy od małego uczylibyśmy się kochać samych siebie. Dorastalibyśmy pewni własnej wartości, rozsiewając miłość wszędzie wokół i pozwalając naszemu światłu jaśnieć. Ale nawet jeśli się tego nie nauczyliśmy, wciąż jest nadzieja. Płomyk miłości wciąż się w nas tli, nieważne jak wątły. Jest zawsze obecny i czeka na podmuch, który go rozpali, na przebudzenie serca i przypomnienie chwili, gdy byliśmy siłą życiową czekającą w ciemności na narodziny, pragnącą ujrzeć światło.
*
Działanie, podobnie jak sakrament, to widzialna forma niewidzialnego ducha, zewnętrzna manifestacja wewnętrznej siły. Ale gdy działamy, nie tylko wyrażamy to, co znajduje się w naszym wnętrzu, i pomagamy kształtować świat, lecz także otrzymujemy to, co jest na zewnątrz, i przekształcamy samych siebie.
Parker Palmer
*
Dążenie do natychmiastowej gratyfikacji jest jedną ze składowych chciwości.
[…] W prawdziwej miłości potrzeby rzadko są zaspokajane od razu. Żeby ją poznać, musimy się zaangażować i poświęcić czas.
*
[…] rozmowa wcale nie zagraża przyjemności. Zmienia tylko jej naturę.
*
Całym sercem wierzę, że prawdziwa miłość istnieje. Przyjmuję też możliwość, że jej pojawienie się to tajemnica, że dochodzi do niego bez naszego wysiłku i naszej woli. Ale jeśli tak jest, to miłość przydarzy nam się niezależnie od tego, czy będziemy jej szukać, czy nie. Szukanie nie sprawi, że ją stracimy. Przeciwnie, ci z nas, którzy są zranieni, rozczarowani i pozbawieni złudzeń, muszą otworzyć swoje serca, jeśli chcą, by wkroczyła w nie miłość. Ten akt otwarcia jest sposobem szukania.
*
Więź dusz to rezonans między dwiema osobami, które reagują nawzajem na ukryte za fasadą podstawowe piękno swojej natury i łączą się na głębszym poziomie. […]
Ten rodzaj obopólnego zrozumienia stanowi katalizator potężnej alchemii. To święte przymierze, które ma pomóc obu stronom odkryć i zrealizować ich najgłębszy potencjał. Więź serc pozwala nam docenić tych, których kochamy, takimi, jacy są, a więź dusz otwiera kolejny wymiar – widzimy ich i kochamy za to, jacy mogliby być, i za to, kim sami możemy się stać pod ich wpływem.
// John Welwood
*
Prawdziwe obdarowywanie jest aktem niezwykle radosnym. Doświadczamy szczęścia, gdy myślimy o tym, by coś komuś dać, gdy to robimy i gdy to wspominamy. Szczodrość to święto. Kiedy kogoś obdarujemy, czujemy się z nim związani […].
// Sharon Salzberg
*
Gdy kochamy w pełni i głęboko, wystawiamy się na niebezpieczeństwo. Ulegamy całkowitej przemianie.
*
Choć tak często jej wokół nas brakuje, nic nie może sprawić, że przestaniemy jej pragnąć, nic nie osłabi naszej tęsknoty. Nasze serca zdają się niezależnie od wszystkiego wiedzieć, że miłość ocala.
*
To, że kochamy, nie znaczy, że nie spotka nas zawód. Ale miłość pomoże nam zmierzyć się z nim i nie stracić serca.
*
Anioły są naszymi świadkami. Opiekuńczymi duchami, które obserwują nas, chronią i prowadzą przez życie. Czasem przyjmują ludzką postać. Innym razem są czysto duchowe – niewidzialne, niewyobrażalne, ale zawsze obecne.
(tamże)
Prawdziwa miłość to szczególny rodzaj wglądu, dzięki któremu widzimy pełnię możliwości drugiej osoby, a jednocześnie całkowicie akceptujemy poziom, na jakim owa pełnia się w danej chwili wyraża, nie łudząc się, że potencjał jest obecną rzeczywistością. Prawdziwa miłość przyjmuje drugą osobę taką, jaka ona jest, bez zastrzeżeń, ale ze szczerym i niewzruszonym zaangażowaniem, by pomóc jej w samorozwoju – którego cele możemy widzieć lepiej niż ona.
Eric Butterworth (1916–2003)
Dwuniedzielne odliczanie literek, trzy. Czysty przypadek, odrobina „smaka” na absurd, niedbałą fastrygą przytwierdzony do rzeczywistości i… wiadomo było, na których literkach zatrzymać oko, by zapomnieć się, porzucić choć na chwilę strachy i upiorne zmęczenie. Obśmiałam się przy tym drobiazgu książkowym. Bardzo. M!
Lubię przyglądać się światu takiemu, jaki jest. I wierzę, że to, co widzę, ma jakiś sens, że to, co przeżywam, jest jakąś historią do opowiedzenia. Wszyscy przecież stale przeżywamy różne historie, ale często ich nie dostrzegamy. Co bardzo lubię: odkrywać i utrwalać historie. Ale też bardzo lubię stopniowo ześlizgiwać się z prawdopodobieństwa w nieprawdopodobieństwo. Uwielbiam to przejście od normalności do fantazji, na przykład gdy przedmioty nagle zaczynają mówić. Czyli z jednej strony doceniam spojrzenie zwrócone na rzeczywistość, z drugiej – sabotaż rzeczywistości” – powiedział autor tej książeczki w wywiadzie ze stycznia 2020.
*
Ektocki należy do martwych języków, a mnie wydaje się najbardziej interesujący, ponieważ składał się tylko z dwóch słów. Pierwsze brzmiało „M”, a drugie „saskruptloxptqwrstfgaksolompaaghrcks”. „M” jest rodzaju żeńskiego i znaczy: „A cóż to się znowu dzieje?”, „saskruptloxptqwrstfgaksolompaaghrcks” jest rodzaju męskiego i znaczy „nic”.
*
Stara stonoga usiadła przed norką z zamiarem policzenia własnych nóg. Przez całe życie chciała się do tego zabrać, ale zawsze coś jej stawało na przeszkodzie. Teraz wreszcie miała trochę czasu i przystąpiła do rzeczy.
[…]
zaczęła liczyć od początku i doszła do czterdziestej trzeciej nogi kiedy osiemdziesiąta pierwsza zaczęła ją swędzić tak okropnie, że musiała się następnym tuzinem podrapać, co tak ją skonfundowało, że straciła rachubę i musiała zaczynać jeszcze raz od początku. Ledwie doszła do pięćdziesiątej pierwszej, a tu małżonek przyniósł jej rachunek od szewca. Stonoga z furią rzuciła świstek na ziemię, podeptała go nogami i znów wyszła przed norkę, z niezłomnym postanowieniem, że tym razem już nie da sobie przeszkodzić.
*
Pewnego ranka, gdy zadzwonił budzik, pan Zogg po prostu nie wstał. A przecież sam nastawił budzik, na siódmą, jak zawsze, bo o ósmej musiał być w biurze. Było już kwadrans po siódmej, a pan Zogg spał dalej, było wpół do ósmej, a pan Zogg wciąż jeszcze spał, było za kwadrans ósma, a pan Zogg chrapał w najlepsze.
– Koledzy – rzekły spodnie do innych części garderoby, wiszących na oparciu krzesła – już czas.
Kalesony wśliznęły się w spodnie, podkoszulek i koszula wetknęły się za pasek, krawat okręcił się wokół kołnierzyka, marynarka nałożyła się na koszulę, skarpetki wcisnęły się w buty, a potem wszystkie razem zeszły schodami na dół, autobusem pojechały do biura, w którym pracował pan Zogg, i zajęły miejsce przy jego biurku. Ilekroć ktoś zaglądał, grzebały w stosie papierów, a kiedy koło południa w biurze pojawił się sam pan Zogg, mając za jedyne okrycie ręcznik owinięty wokół bioder, nikt nie chciał z nim gadać i natychmiast się go pozbyto.
*
Pewnego razu wiejskie ustronie zapragnęło udać się do miasta. Dużo się nasłuchało o samochodach, motocyklach i tramwajach, które jakoby masowo krążą między masą domów. Chciało to zobaczyć.
*
Na samej górze, na północy Grenlandii siedzi na lodowcu zimny trzmiel. Waży 20 000 kilogramów i bardzo chciałby fruwać. Ale ma o wiele za słabe skrzydła. Mimo to bez ustanku nimi trzepocze, w nadziei, że pewnego dnia jednak mu się uda. W ten sposób wprawia w ruch lodowate powietrze, które z rozpędu dociera aż do nas. Przez całą zimę zimny trzmiel ćwiczy fruwanie, a wiosną wyczerpany zasypia. Na szczęście, bo inaczej nie mielibyśmy wcale lata. Latem zimny trzmiel śpi i śni mu się, że umie fruwać. Pewien spryciarz, który nie lubi marznąć, posłał mu raz paczkę tabletek nasennych, z nadzieją, że trzmiel będzie potem spał także w zimie. Ale listonoszem był niedźwiedź polarny, taki ciekawski z natury, że otworzył paczkę i sam połknął wszystkie tabletki. Odtąd na północy Grenlandii w ogóle nie roznosi się poczty, bo niedźwiedź śpi po dziś dzień, a ponieważ nikt prócz niego nie zna adresu zimnego trzmiela, nikt nie umie powiedzieć, jak mu się teraz wiedzie, ale dopóki co roku nadchodzi zima, możemy zakładać, że jeszcze żyje.
Franz Hohler, Wielki karzeł i inne opowieści,
przeł. Małgorzata Łukasiewicz, PIW, Warszawa 2023.
Pan Nożyk na safari w najczarniejszej Afryce wpadł w ręce ludożerców. Ale […], a poza tym […], toteż […], jeśli […], niestety […].
(tamże)
Jabłoń:
(niepoprawnie odczytała
intencje Sadownika)
Sadownik:
(rozbawiony, z czułością)
Ty głąbie!
Jabłoń:
Ale kalafiorowy, prawda?
Sadownik:
Nie! Kapuściany!
Jabłoń:
Wolałabym być kalafiorowym…
Byłabym wtedy
Twoim kwiatuszkiem!
*
Zawsze uważała, że małżeństwo to pestka, trzeba tylko wybrać jeden temat kłótni, w którym jest się naprawdę dobrym, i już do końca życia powtarzać go przynajmniej raz w tygodniu.
*
„Dom”.
Powinno istnieć więcej słów do nazwania go – jedno określające miejsce, a drugie ludzi, ponieważ po pewnym czasie relacja z rodzinnym miastem przypomina raczej małżeństwo. Trzymają nas razem wspólne historie, drobne opowiastki, których nikt nie zna, śmieszne tylko dla nas żarciki i ten specyficzny śmiech, ten, którym śmiejesz się tylko do mnie. Zauroczenie miejscem i człowiekiem to powiązane ze sobą przygody. Początkowo chichocząc, biegniemy za róg i odkrywamy nawzajem każdy centymetr swojej skóry, z biegiem lat uczymy się każdego kociego łba, każdego kosmyka włosów i pochrapywania, w ten sposób czas zamienia namiętność w oddaną miłość, aż w końcu oczy, przy których budzimy się każdego dnia, i horyzont za oknem opisujemy tym samym słowem: „dom”.
Tak więc powinny w tej sytuacji funkcjonować dwa słowa, jedno na to, co potrafi cię przenieść przez najciemniejsze nawet chwile, a drugie, które potrafi cię przywiązać.
*
Kiedy jest się młodym i świeżo zakochanym, to przyznanie się do tego, że się potrzebuje pomocy, wydaje się najtrudniejsze. Tymczasem pół życia po ślubie już się wie, że najtrudniejsze jest przyznanie się przed sobą, że się tej pomocy nie potrzebuje. Nie trzeba pomocy, by czuć się niewystarczającym, wybrakowanym i bezwartościowym. Nikt tak dobrze jak ty sam nie potrafi cię wpędzić właśnie w takie uczucia.
*
Jedną z niemożliwych do przeskoczenia rzeczy w małżeństwie jest to, że nawet jeśli wszystko robisz dobrze, to zawsze pojawia się jeszcze coś innego.
*
„[…] to, co jest ważne w małżeństwie, to wspólne cele i nieustanne spoglądanie w tym samym kierunku”. Często rozmyśla o tym, że tutaj rodzi się problem, bo jeśli zawsze patrzy się w tym samym kierunku, to nigdy nie patrzy się na siebie nawzajem.
*
„Każdy porządny człowiek, jakiego znam, ma dwie rodziny, tę, którą dostał, i tę, którą wybrał. Na tę pierwszą nic nie poradzisz, ale za tą drugą bierzesz, do jasnej ciasnej, odpowiedzialność!”, wrzeszczała na niego Ramona za każdym razem, gdy ktoś z Grupy nabroił coś po meczu […].
*
Pochyla się więc w jego stronę i z dłonią na jego policzku szepcze:
– Robimy, co możemy. Dobrze? A to, czego nie jesteśmy w stanie kontrolować, musimy olać. Skup się na tym, na co masz wpływ.
Johnny kiwa głową, kąciki ust pod zarostem nadal się jeszcze lekko zaciskają.
– Okej, Dalajlamo.
Hannah uderza go w ramię, a on całuje ją nieco dłużej, niż przystoi w miejscu pracy.
*
„Małżeństwo”.
Powinno istnieć jakieś inne słowo na określenie małżeństwa z wystarczająco długim stażem. Gdy już dawno temu minęło się ten punkt, w którym jeszcze się czuło, że to wybór. Już nie wybieram cię każdego poranka, to, co powiedzieliśmy sobie w dniu swojego ślubu, było bardzo miłe, nie mogę sobie wyobrazić życia bez ciebie. Nie jesteśmy świeżymi kwiatami, tylko dwoma drzewami ze zrośniętymi korzeniami, dojrzewasz we mnie.
Za młodu człowiek myśli, że miłość to zakochanie, ale zakochanie jest proste, każdy dzieciak może się zakochać. Ale miłość? To robota dla dorosłego. Miłość wymaga całego człowieka, wszystkiego, co w tobie najlepsze, i wszystkiego, co w tobie najgorsze.
*
Małżeństwo? Powinno na to z czasem istnieć inne słowo. Bo nie ma czegoś takiego jak „wieczne zakochanie”, tylko miłość wystarcza na tak długo, a ta nigdy nie jest prosta. Wymaga całego człowieka. Wszystkiego, co masz. Wszystkiego.
*
– Mówisz, jakby to była jedna długa walka.
– A czy miłość właśnie taka nie jest? Kochać kogoś to jedno, ale kto, do chuja, ma siłę być KOCHANYM przez dwadzieścia lat?
Fredrik Backman, Zwycięzcy,
przeł. Anna Kicka,
Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2023.
(wyróżnienie własne)
Dwuniedzielne odliczanie literek, dwa. Czekałam na tę część od momentu, gdy przeczytałam ostatnie słowa drugiej części cyklu. Na szczęście nie było tego czekania aż tak dużo. Z ogromną przyjemnością wróciłam do bohaterów tej historii. Nie płakałam wcale, ryczałam jak bóbr w wielu miejscach, co Sadownik niezmiennie kwitował z tym samym wyrzutem, bo ma bardzo dobrze wyrobione zdanie na temat moich literkowych wyborów: znowu? A ja, całkowicie niewinna, broniłam się dziarsko, jakby te łzy miały mniejszy kaliber rażenia: ale to powieść!
Nie miałam żadnych hamulców przy wyborze cytatów. Muszę je tu wszystkie mieć. Nie czekam już na czwarty tom, bo go nie będzie, ale na następny przekład kolejnej książki Autora czekam już dziś, czekam bardzo.
Dla każdego, kto mówi za dużo i śpiewa za głośno,
i płacze za często, i w życiu kocha coś bardziej, niż powinien.
// dedykacja
*
Szczególne podziękowania dla naszego szalonego owczarka, który w moich najmroczniejszych momentach pod koniec redakcji tekstu przypominał mi o tym, że nie ma nic ważniejszego niż spacer i porzucanie piłeczką w parku.
// fragment podziękowań Autora
*
Cały sport bazuje na minimalnych marginesach. Promilach, milimetrach, gramach. Za wszystkimi najbardziej spektakularnymi sportowymi wyczynami stoi tysiąc niewidocznych „jeśli tylko”, „jeśli nie” i „tak blisko”.
[…]
Cały sport bazuje na minimalnych marginesach, czasami to tylko przyjaciel, który nie traci względem ciebie nadziei.
*
Hokej dla postronnego obserwatora może być głupawą grą, ale dla grającego nigdy. Wytłumaczenie komuś, jak się czuje na lodzie, wydaje się równie niemożliwe co wyjaśnienie żyjącemu pod ziemią, czego doświadcza latający. Jakie znaczenie może mieć niebo, jeśli się go nigdy nie widziało?
*
[…] hokej to przede wszystkim dyscyplina dźwięków. Szramy w lodzie, ciężkie ciało wbite w pleksę przez innego zawodnika, echo odbijające się w hali, krążek z całej siły uderzający o bandę: bangbangbangbangbang.
*
Że też tak komicznie łatwo wyprowadzić grupę dorosłych mężczyzn z równowagi, jedyne, co musisz zrobić, to przełamać ich dotychczasowe nawyki. Zackell nigdy nie dziwiło, że mężczyźni wywoływali wojny, ale już to, że któremuś z nich kiedykolwiek udało się jakąś wygrać, stanowiło dla niej cud.
[…]
– Noż kurw… – dobiega zewsząd, a to dopiero początek kakofonii użalających się nad sobą mężczyzn.
*
Dawniej Maya przyglądała się ptakom wędrownym przelatującym wiosną ponad lasem między Hed i Björnstad i zastanawiała się, po co to robią. „Rozumiem, dlaczego odlatują, ale nie dlaczego wracają”, powiedziała do Any, ale ta wzruszyła tylko ramionami, odpowiadając: „Omija je cały sezon hokejowy. Mądrale!”.
*
Najtrudniejsza w hokeju jest zmiana nastawienia. A najtrudniej zmienić swoje własne nastawienie.
*
Nikt nie zaczyna jako szaleniec, nikt nie rodzi się agresywny, wszyscy najpierw robią coś małego, a potem znów jeszcze coś. Radykalizm polega na tym, że powoli zaczynamy normalizować to wszystko, co pojebane. Wszyscy stajemy się stopniowo coraz niebezpieczniejsi, centymetr po centymetrze. Tak jest też tutaj, wszyscy myślą, że walczą o dobro. I działają w… samoobronie.
[…]
– I co możemy z tym zrobić, jeśli to dzieje się wszędzie?
– Nie wiem.
*
– Wszyscy myślą, że to talent, ale to tylko trening. I obsesja.
[…]
– Chęć to talent – mówi Benji.
*
Obaj wychodzą na zewnątrz. Nie żeby to nie był głupi pomysł, bo oczywiście jest, czasem jednak idiotyczny pomysł pozostaje jedynym rozwiązaniem.
*
Świat nigdy nie wydaje się większy niż wtedy, gdy w ramionach trzyma się maleńkiego człowieka. Człowiek nigdy nie czuje się bardziej niekompetentny niż wtedy, gdy dociera do niego, że nagle jest czyimś rodzicem i nikt nie zamierza go przed tym powstrzymać. […] Serce ściskające płuca, gdy pięć maleńkich paluszków chwyta za nasz i już nie chce puścić.
*
W głębi duszy Hannah to wie, ale to jeden z tych momentów, który przytrafia się prawie każdemu rodzicowi, gdy zaczynamy krzyczeć i nie możemy przestać. Rozczarowanie własnymi dziećmi jest zawsze rozczarowaniem samym sobą, a niczego nie hamuje się tak wolno jak tego.
*
Poczucie winy zawsze jest silniejsze od logicznego myślenia.
*
Któregoś dnia powiedział zgorzkniałym głosem: „Co nam może dać sport? Wkładamy w niego całe swoje życie, na co liczymy, w najlepszym razie? Kilka chwil… kilka zwycięstw, kilka sekund, gdy czujemy się więksi, niż naprawdę jesteśmy”. Szybko dostał na to odpowiedź: „Ale czym w takim razie jest życie, jeśli nie chwilami?”. Oczywiście rozmawiał o tym z Ramoną. Od tego babska nie dostaje się rabatu ani na piwo, ani na porządny opieprz.
*
[…] nie wie, jak go ma przeprosić, nie przepraszając. Jak ma wyjaśnić, że jej przykro, że sprawiła mu przykrość, ale nie że go rozczarowała. Rozczarowanie to jego wina.
*
Naiwne marzenia to ostatni bastion obronny miłości, więc wciąż sobie wmawiamy, że żadne okropne tragedie nie dotkną akurat tych, których kochamy, i że to właśnie nasi bliscy unikną złego.
*
„Nie komplikuj”. To prosta rada zarówno w hokeju, jak i w życiu.
*
Najbardziej problematyczne tak w hokeju, jak i w życiu jest mianowicie to, że nieskomplikowane chwile występują niezwykle rzadko.
*
[…] wszystkie społeczności są sumą własnych wyborów i że to, co koniec końców trzyma nas razem, to nasze historie.
*
Chłopcy nigdy nie zrozumieją sposobu, w jaki patrzą na nich matki, skąd niby mieliby to wiedzieć? Jeszcze nigdy nie oddali komuś serca w ten sposób.
*
Opowieści o chłopcach i ich ojcach są wszędzie na świecie od lat takie same. Kochamy się, nienawidzimy, tęsknimy za sobą, tłumimy siebie nawzajem, ale nigdy nie potrafimy żyć, nie mając wpływu na drugiego.
*
Wszystkie dzieci są ofiarami dzieciństwa swoich rodziców, bo każdy dorosły usiłuje dać dziecku to, co sam miał, lub też to, czego mu brakowało. Koniec końców to, co robimy, to albo protest przeciwko dorosłym otaczającym nas w życiu, albo próba ich kopiowania. Dlatego też często ci, którzy nienawidzili okresu dorastania, okazują innym większą empatię niż ci, którzy go kochali. Kto ma w życiu pod górkę, często wymyśla inne rzeczywistości, temu, komu wszystko przychodzi z łatwością, trudno sobie nawet wyobrazić, że coś może być inaczej. Łatwiej przyjmować szczęście za pewnik, jeśli miało się je od samego początku.
*
„Musimy być wdzięczni”, powtarzała nieprzerwanie, aż słowa zamieniły się w niewidzialne tatuaże po wewnętrznej stronie jego powiek.
*
Koniec końców poza tym, że wypatruje się tego samego co rośliny: wiosny i słońca, obawia się także podobnych rzeczy: oczywiście ognia, ale jeszcze bardziej wiatru. Bo jego nie da się zatrzymać ani ugasić. Wiatr nie zboczy z kursu przed jakimś pniem czy skórą, po prostu zniszczy, połamie i uśmierci, co tylko zechce.
*
Nie możemy walczyć ze złem. To jest właśnie najokropniejsze w świecie, który zbudowaliśmy. Zła nie da się wyplenić, gdzieś zamknąć, im więcej przemocy przeciwko niemu stosujemy, tym silniejsze się staje, gdy wślizguje się pod drzwiami i przez dziurki od kluczy. […] Nie mamy na to żadnej broni. W zamian za to dostaliśmy miłość, która pomaga nam w tym wytrwać.
*
Chcesz zrozumieć ludzi? Tak naprawdę zrozumieć? To musisz wiedzieć, do czego najlepszego są w życiu zdolni.
*
Ty musiałeś to wszystko sam w sobie odkryć. Wszystko! To dlatego chłopaki ze Wzgórza cię nienawidzą! […] Bo w głębi duszy wiedzą, że jeśli urodziliby się tu, gdzie my, to nigdy w życiu niczego by nie osiągnęli i skończyliby na dnie. Wszystko, co mają, dostali za nic i nigdy w życiu na nic nie zasłużyli!
*
– Jest jak ty.
Amat uśmiecha się, nie rozumiejąc.
– Kto?
Bobo wzrusza ramionami i rusza przed siebie.
– Łubin. Jest jak ty. Ty też dorastałeś w rowie i ciebie też nikt nie może zatrzymać.
*
Mówi się, że człowiek „wychodzi z szafy”, tak jakby musiał to zrobić tylko jeden jedyny raz, ale przecież ludzie nigdy się nie kończą, a on tylko wciąż wychodzi z tej szafy na nowo, aż wreszcie ma tego dość.
*
Ile dokładnie jego i jego siostrę dzieliło od szczęścia? I czy w ogóle da się zmierzyć wszystkie „gdyby tylko” i „gdyby tylko nie”, bo przecież to głównie z tego składa się życie.
*
Mówi się, że mądrość przychodzi z wiekiem, ale w przypadku większości z nas to nieprawda – starzejąc się, nabieramy tylko więcej doświadczenia w tym, co najlepsze i najgorsze.
*
Odpowiedziała mu jak zwykle: „Nie zawiedziesz mnie, jeśli się nie poddasz”.
*
– Serio, tato, musimy słuchać tego rocka dla staruszków? – dopytuje Tess, gdy ojciec w końcu znajduje swój kanał.
Siedzi oczywiście z przodu, tak żeby Tobias i Ted nie mogli się pobić o to miejsce.
– Nawet nie waż się nagadywać na Springsteena, to jedyna osoba w moim życiu, która jeszcze na mnie nie narzeka – pofukuje ojciec.
Tess wzdycha.
– Ale z ciebie drama queen.
Ojciec pogłaśnia muzykę.
– Bruce mnie rozumie.
Bruce Springsteen, Dancing in the Dark.
– Po prostu bądź ostrożny, dobra? Bruce Springsteen potrzebuje cię żywego, żeby KTOŚ jeszcze go słuchał.
*
Niełatwo stać się dorosłym, lecz nieporównywalnie trudniej pozwolić na to komuś innemu.
*
Prosta, choć niezwykle uciążliwa prawda jest taka, że życie nastolatków rzadko zależy od tego, co zrobią, a prawdziwe znaczenie ma to, co prawie zrobią.
*
Żal mu siebie samego, ostatnimi czasy żal mu wielu różnych rzeczy, ale najbardziej żal mu samego siebie, że mu żal samego siebie. Taka skierowana do siebie pogarda, która zdaje się nie mieć końca.
*
To, gdzie się rodzisz i kim tam zostajesz, co jest właściwe w jakimś miejscu, a co nie, to loteria.
*
W kryzysie nawet we śnie instynktownie szukamy tego, co jest dla nas naprawdę ważne: oddechu drugiego człowieka, pulsu, według którego możemy ustawić swój własny.
*
Na koniec szepcze tylko „okej”, szelest jego oddechu w słuchawce to jedyny słyszalny dźwięk, gdy pęka mu serce.
*
– Nie mogą się dziś bez ciebie obyć? – pyta Peter.
– Ech, takie tam tylko gadanie – odpowiada beznamiętnie Teemu.
– Moje dzieci też cały czas tylko ślą esemesy. Już nawet nie piszą, tylko wklepują całą masę tych dziwnych ludków. Czy nikt już teraz do nikogo nie dzwoni?
Teemu wybucha gromkim śmiechem.
– Peter, kurwa, ty masz już chyba ze sto lat, nie?
– Czasami tak się czuję.
[…]
Czas na nikogo nie czeka, chłopcy zmieniają się w mężczyzn, utalentowani gracze w byłych zawodników, a demony mogą doścignąć każdego. Może nawet najszybszego hokeistę w miasteczku.
*
Łatwo powiedzieć, trudniej poczuć.
*
– Przestań. Jest jak jest. Możemy porozmawiać o czymś innym?
Zrobiła się twardsza. Albo po prostu dorosła. Zaczęła zamykać drzwi i okna wokół wszystkich uczuć, bo tak robią dorośli, tylko dzieci mają jeszcze siłę na życie w emocjonalnym przeciągu.
*
– Co pani, kurwa, powiedziała?
– Wiesz, co to mangusta? – pyta Zackell.
– Jak mnie pani, kurwa, nazwała?
[…]
– To takie zwierzę. Poluje na kobry. Czujesz, jakie to idiotyczne? Kobra jest szybsza, a jej jad potrafi zabić każde zwierzę, ale mangusta i tak się na nią zamierza, bo jest kompletną idiotką. I wiesz co? Mangusta wygrywa. Wiesz dlaczego?
[…]
– Dobra… proszę opowiedzieć… dlaczego ta mangusta, czy jak się to nazywa, wygrywa?
Zackell dotyka palcem skroni.
– Mangusta wygrywa, bo się rozwija.
*
Natomiast sam dobór słów jest nieco dziwny, nie sądzi pani? „Dziadocen”, przecież pierwszy skład trenuje kobieta.
[…]
– Myślę, że „dziad” oznacza tu raczej mentalność, a nie płeć – zauważa.
– Aaa! Nowocześnie! – rzuca odważnie polityk.
Fredrik Backman, Zwycięzcy,
przeł. Anna Kicka,
Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2023.
(wyróżnienie własne)
[…] tak wiele rzeczy na ziemi jest dziełem Szatana, że siostra, chcąc naprawdę dopiec matce, wybuchnęła kiedyś: „A wiesz, kiedy BÓG tak właściwie jest w pracy?”.
*
Mówi się, że w swoich najgorszych momentach dowiadujemy się, kto jest naszym najlepszym przyjacielem, głównie jednak ujawniamy się sami przed sobą.
*
[…] dzwoni do jedynej osoby, którą ma i zawsze miała, bo o to właśnie dopytują nasze kryzysy: „Kto jest twoim człowiekiem?”.
*
„W hokeju wszystko może się zmienić w mgnieniu oka”, zwykł mówić tata, gdy była mała i coś szło nie po jej myśli, „w życiu jest dokładnie tak samo, dlatego też musimy iść przed siebie!”.
*
Jeśli chcesz osiągnąć to, czego nie może osiągnąć nikt inny, musisz robić to, czego nikt inny nie chce robić.
*
Nie spodziewał się miłości, którą poczuł do psa. Tak go nazywa, mój pies, mimo że to, co czuje, gdy zwierzak na niego patrzy, jest czymś dokładnie odwrotnym: że to on należy do psa. Że Sune jest jego człowiekiem. […] Każdego ranka budzą go te same gorliwe łapy oparte o ramę łóżka, ten sam szorstki język liżący mu twarz i za każdym razem Sune od nowa zadziwia się, jak bardzo pies go akceptuje. Ale z psami jest jak z hokejem, nowa szansa każdego ranka, cały czas wszystko zaczyna się od nowa.
*
[…] zaczyna tęsknić. To nie taka tęsknota do przyszłości, do lata czy urlopu, tylko do siebie samego. […] Bardzo trudno nie tęsknić.
*
Hm, dlaczego człowiek robi cokolwiek? Bo to wyzwanie. […] dochodzisz do takiego momentu w życiu, że tylko niemożliwe do wygrania bitwy wydają się warte zachodu.
*
– Mogę cię o coś zapytać?
– A mogę cię jakoś powstrzymać?
*
– Jutro też zagramy?
Amat naciąga kaptur na głowę, wkłada dłonie do kieszeni i lekko się uśmiecha.
– Mam nadzieję, że będę miał czas.
Nie rozumieją, co ma na myśli, biegną po prostu do domu, zabierając ze sobą wszystkie nowe marzenia, a Amat stoi dalej na podwórku, wyciągając z głębi duszy swoje najdawniejsze.
*
Psów jednak nigdy nie oszukasz.
Rozpoznają w tobie wszystko, co najlepsze.
*
– Dlaczego miałoby mi to przeszkadzać?
Stolyca długo szuka właściwych słów. Jego głos jest zachrypnięty i napięty.
– Zastanawiam się po prostu, co robisz, że dajesz radę być… inny.
*
Ile jeszcze dymu musi się wokół ciebie kłębić, żebyś uwierzyła w ogień? Co?
*
– Znalazłeś to, czego szukałeś?
– Co masz na myśli?
Głos Stolycy jest miękki, ale pewny siebie.
– Nikt nie wyjeżdża tak daleko, jeśli czegoś nie szuka.
Benji wypuszcza dym przez nos.
– Gdybym to znalazł, to pewnie zapomniałbym wrócić do domu. A ty? Znalazłeś to, czego szukałeś?
– Gdzie?
– No tu.
Pewność siebie ulatuje ze Stolycy.
– Tak szczerze to nie wiem, co to miałoby być.
Benji otwiera kolejne piwo.
– O to chyba właśnie chodzi w szukaniu.
(tamże)
Dwuniedzielne odliczanie literek, raz. Ostatnia z tegorocznych, podarowanych mi urodzinowo książeczek. Nie, to nie jest opowiastka o miłości do kawy, architektury czy dostatecznie starych śladów kultury rozrzuconych po Rzymie. To jest pełnowymiarowe romansidło (!) wymagające znajomości 500 słów w języku włoskim.
Wyrosłam już z tego poziomu znajomości języka. Uświadomiłam sobie, że do pełni szczęścia potrzebuję czasu przeszłego, zaprzeszłego, przyszłego, trybów warunkowych i odrobiny congiuntivo, taka się zrobiłam mądrala. W przypadku tej książeczki było dużo radości z nieprzyzwoicie lekkiego czytania, dużo miłości i zachwytu okazywanych zaimkom i dopełnieniom bliższym i dalszym.
— Ciao, piccolo! Sei molto piccolo, sai?
— MIAO!
— Ah, vuoi mangiare? Io parlo italiano, vedi? Capisci quando parlo, vero?
— MIAO!
— Ho qui un panino... ti piace?
— MIAO!
— Ahaha, sì, ti piace!
— Vuoi anche un po’ d’acqua? Ecco...
— MIAO!
— Come ti chiami? Io mi chiamo Karen.
— MIAO MIAO!
[…]
— Signorina, parla con me? — dice un signore.
— No, no, scusi... parlo con questo gatto...
— Gatto? Io non vedo gatti.
— Ma dov’è? Miao dove sei?
[— Cześć, mały! Jesteś bardzo mały, wiesz?
— MIAU!
— Och, chcesz coś zjeść? Mówię po włosku, widzisz? Rozumiesz, co mówię, prawda?
— MIAU!
— Mam tu kanapkę… podoba ci się?
— MIAU!
— Ochocho, tak, podoba ci się!
— Chcesz też trochę wody? Oto…
— MIAU!
— Jak się nazywasz? Ja mam na imię Karen.
— MIAU MIAU!
[…]
— Panienko, mówi pani do mnie? — mówi pewien pan.
— Nie, nie, przepraszam pana… rozmawiam z tym kotem…
— Kot? Nie widzę kotów.
— Ale gdzie on jest? Miao, gdzie jesteś?]
*
— Alle sei qui?
— Alle sei.
[…]
Alle sei e dieci Karen ritorna al bar per l’appuntamento.
[— O szóstej tu?
— O szóstej.
[…]
O 18:10 Karen wraca do kawiarni na spotkanie.]
*
— Bene, bene! E poi? Vuoi un altro gusto?
— Sì, crema.
— Bene! Ecco il tuo gelato. E tu Claudio? Che gusti vuoi?
— Come sempre: fragola, cioccolato e panna.
[— Świetnie! A kolejna gałka? Może chcesz inny smak?
— Tak, kremowe.
— OK! Oto twoje lody. A ty, Claudio? Jakie chcesz smaki?
— Jak zwykle: truskawka, czekoladowe i śmietankowe.]
— Poi però questa sera voglio un altro cappuccino, ok?
— Un cappuccino?
— Sì, certo. Perché?
— Karen, in Italia il cappuccino è solo per la mattina. Vero, Giovanni?
— Beh, c’è chi prende il cappuccino anche alle 11, o anche alle 2 del pomeriggio. Ma di solito per noi italiani cappuccino significa colazione — dice Giovanni.
— Solo a colazione? E la sera?
— La sera, dopo cena, prendiamo un caffè. Quando io vedo una persona che prende il cappuccino la sera, capisco subito che è un turista! Vero, Claudio?
— Sì, giusto!
[— Potem, chociaż późne popołudnie, chcę cappuccino, OK?
— Cappuccino?
— Tak, zdecydowanie. Czemu?
— Karen, we Włoszech cappuccino pije się tylko rano. Prawda, Giovanni?
— Nie wiem, są tacy, którzy biorą cappuccino nawet o jedenastej czy o drugiej popołudniu. Ale zwykle dla nas Włochów cappuccino oznacza śniadanie — mówi Giovanni.
— Wyłącznie na śniadanie? A popołudniu czy wieczorem?
— Wieczorem, po kolacji, pijemy espresso. Kiedy widzę osobę, która zamawia cappuccino popołudniu czyvwieczorem, natychmiast wiem, że jest turystą! Prawa, Claudio?
— Tak, prawda!]
*
— Sì, certo. Ma... Adesso? Va bene, va bene. Certo, d’accordo. A tra poco.
[— Tak, oczywiście. Ale… Teraz? Dobrze, OK. Oczywiście, w porządku. Za chwilę.]
*
— Ragazze, volete un caffè?
— Io sì. Tu Karen?
— No, io preferisco un cappuccino.
— Un caffè e un cappuccino, perfetto. Arrivo subito!
— Sai, Livia, Claudio dice che la sera gli italiani non prendono il cappuccino.
— Sì, è così!
— Ma io bevo il cappuccino anche la sera e poi… non sono italiana!
— Ah, ah, è vero!
[— Dziewczyny, chcecie kawę?
— Ja tak. Ty, Karen?
— Nie. Wolę cappuccino.
— Espresso i cappuccino, wspaniale. Zaraz wracam!
— Wiesz, Livia, Claudio mówi, że popołudniu Włosi nie zamawiają cappuccino.
— Tak właśnie jest!
— Ma ja piję cappucino również popołudniu i później… nie jestem Włoszką!
— Ha, ha, to prawda!]
*
—
[…] Sei un po’ triste o sbaglio?
— No, non sbagli.
[— Jesteś smutna czy się mylę?
— Nie, nie mylisz się.]
*
— C’è un mazzo di rose per Lei.
— Per me? E da chi?
— Non so, signora. C’è un biglietto. Vuole il mazzo in camera?
— No, scendo io. Grazie.
[— Jest tu dla pani bukie róż.
— Dla mnie? Od kogo?
— Nie wiem, proszę pani. Jest bilecik. Chce pani bukiet do pokoju?
— Nie, zejdę na dół. Dziękuję.]
Valeria Blasi, Amore e cappuccino,
Alma Edizioni, Firenze 2021.
—
[…] Ti va di andare lì?
[— Masz ochotę tam iść?]
*
Di giorno è sempre pieno di turisti. Ma ora è notte e non c’è nessuno.
[W ciągu dnia jest tu zawsze pełno turystów. Ale teraz jest noc i nie ma nikogo.]
*
[…]
vuole sapere, vuole capire.
[…chce wiedzieć, chce zrozumieć.]
*
— […] E grazie per le rose.
— Ti piacciono? Sono 12, vero?
— Sì, credo di sì.
— Sai cosa significa regalare 12 rose rosse, per noi italiani?
[— […] I dziękuję za róże.
— Podobają ci się? Jest ich 12, prawda?
— Tak, myślę, że tak.
— Wiesz, co znaczy dla nas Włochów podarować 12 czerwonych róż?]
*
— Lo so, ma questo non cambia niente. E poi, la moneta nella Fontana di Trevi, ricordi?
[— Wiem, ale to niczego nie zmienia. A poza tym, pieniążek wrzucony do Fontanny di Trevi, pamiętasz?]
(tamże)