Przegapiłabym tę książkę, bo czytana trzy lata temu nie przeskoczyła wysoko zawieszonej — przez poprzednie książki — poprzeczki.
Nie przegapiłam, bo po skończeniu ostatnio wydanej nowej książki Autorki, zatęskniłam za sposobem, w jaki formułuje Ona zdania, więc zrobiłam klik, klik i okazało się, że… bingo! Ta książka ukazała się w zeszłym roku. Nic o tym nie wiedziałam.
Chciałam wyrobić się z odcedzaniem najważniejszych dla mnie fragmentów na dzień niepodległościowego wzmożenia. Nie udało mi się. Dałam radę, delektując się wszystkimi wyróżnionymi w książce kawałkami, dopiero dziś. Odcedziłam, ustanawiając przy okazji 12 listopada moim prywatnym świętem wolności.
Moja wolność jest inna od Twojej. Obie bezcenne. Oby nikt nam ich nie odebrał pod osłoną niepodległości, wartości rodzinnych, wzrostu gospodarczego czy paciorków różańca.
Wolność wymyka się definicjom, można o niej opowiadać z tak wielu perspektyw, szukać jej na tak wiele sposobów. Nigdy nie jest pełna, zawsze coś ją ogranicza, marzymy o niej, uciekamy przed nią, pragniemy jej, boimy się. Ma cenę, bywa trudna, dąży do niej niewielu i często ci, dla których jest ważna, są trochę samotnikami.
🖇
[Agnieszka Holland]
Moja wolność kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność innego człowieka. […] Z tej przyczyny libertarianie, Korwin-Mikke i antyszczepionkowcy bardzo się mylą. […] nie ma czegoś takiego jak nieograniczona wolność w świecie, w którym istnieją powiązania między ludźmi.
🖇
Nieznający od prawie trzystu lat wojny Szwedzi […] definiują i czują wolność inaczej niż Polacy. Dla Polaków jest ona silnie połączona ze zbiorowym patriotyzmem i walką, dla Szwedów jest podarunkiem, który powinien być sprawiedliwie rozdzielony między wszystkich członków społeczeństwa: kobiety i mężczyzn, dorosłych i dzieci, starych i młodych, zdrowych i chorych.
🖇
[Marcin Wilk] […]
wolność znajduje się na przeciwległym biegunie do poczucia bezpieczeństwa. Mamy w sobie silną tęsknotę za wolnością, ale kiedy zdamy sobie sprawę z tego, czym ona naprawdę może być, to się jej boimy. Prawdziwa emancypacja wiąże się przecież z buntem, często też z odrzuceniem, z przekraczaniem granic i norm społecznych. Jest w niej miejsce na burzenie naszych wewnętrznych murów, musimy się konfrontować ze zinternalizowanym obrazem samych siebie, wtłoczonym nam przez wychowanie i wpływ otoczenia.
🖇
[…]
istnieją luksusowe formy zniewolenia, których może nam zazdrościć otoczenie, a które wcale nie są takie wygodne.
🖇
[…] jaki rodzaj argumentów na rzecz zmian zasługuje na poważne traktowanie. Czy fakt, że ktoś czuje się czymś dotknięty, stanowi argument nie do odrzucenia? Nawet jeśli nie ma powodów do obrazy?
🖇
Instalacja [Doroty Nieznalskiej Pasja, 2001] polemizowała z patriarchalnymi przekonaniami Kościoła i znajdującego się pod jego wpływem społeczeństwa.
Dorota Nieznalska, Pasja, 2001, fragment,
[dostęp 11.11.2025], źródło.
Kiedy opowiedziałam o niej moim szwedzkim studentom, nie mogli uwierzyć. Jak to możliwe, by ścigać sądownie twórcę za coś tak niewinnego jak penis na krzyżu?
🖇
W polityce tożsamości pierwszeństwo mają uczucia. Żyjemy w społeczeństwie, w którym mantrą stało się słowo „urażony”, a niepokój, że można kogoś dotknąć, prowadzi do bezsensownych ustępstw […].
Sara Kristoffersson
🖇
[Sara Kristoffersson] – Różnorodność jest interpretowana tylko jako obecność ludzi o różnym kolorze skóry, ale przecież powinna oznaczać też różnorodność pochodzenia społecznego. […]
Poza tym różnorodność powinna też oznaczać różnorodność perspektyw […], bo w przeciwnym razie ląduje się w sytuacji, gdy obowiązuje tylko jeden sposób patrzenia na świat. Wszystko się przez to upraszcza.
🖇
Jonas Gräslund, w debacie prasowej na temat palenia Koranu napisał, że reprezentanci wszelkich religii powinni cieszyć się istnieniem bluźnierstw i religijnych prowokacji: Bluźnierstwo to ważna część religii i zawsze religiom towarzyszyło. Zakazanie prowokacji powoduje, że religia staje się czymś dla bigotów, grą o władzę, okopywaniem się na z góry ustalonych pozycjach. Pomyślcie tylko, jak bardzo obrażał uczucia religijne sam Jezus!
🖇
Władza służy zakazywaniu. Władza jest przeciwieństwem wolności.
🖇
[David Lagercrantz]
Do tego, że świat jest dziś w ruinie, doprowadził cały łańcuch wydarzeń, a wszystko zaczęło się właśnie wtedy: od wojny w Iraku. W 2001 roku, po atakach na World Trade Center, cały świat zjednoczył się w solidarności względem USA, w tym większość świata arabskiego, ale kiedy zaczęła się wojna w Iraku, zaczęto niszczyć podstawowe wartości. Amerykanie torturowali ludzi, by zwalczyć terroryzm, tworząc w ten sposób nowych terrorystów. Zaczęły się fale uchodźcze, które zachwiały stabilnością świata. Efekty trwają do dziś. Z wojną w Ukrainie będzie tak samo, bez względu na to, kiedy się skończy, będziemy pod jej wpływem przez kolejne dziesięciolecia.
🖇
[David Lagercrantz] Bunt jest tym, co sprawiło, że znalazłem siebie.
[…] Dopiero w momencie, w którym zaczynasz się buntować przeciw oczekiwaniom, zaczynasz jednocześnie znajdować siebie. Być może bunt sam w sobie nie ma wartości, ale jest w nim jakaś wielka siła. Człowiek rośnie w burzy.
🖇
Wolność słowa wbrew religijnej drażliwości ma cenę. Jak wszystko, powie cynik, jak rzeczy ważne, podkreśli idealista.
🖇
Ludziom może się wydawać, że różnią się diametralnie, bo pochodzą z innych światów, ale jeśli przebije się mur pozorów, okazuje się, że mają ze sobą wiele wspólnego.
David Lagercrantz
🖇
[Arti Grabowski]
Opowiem ci jeszcze jedną pouczającą historię z Indii, z Bombaju.
[…] zarezerwowałem sobie z dużym wyprzedzeniem hostel, bo w Bombaju hotele są bardzo drogie. Wpłaciłem zaliczkę, a kiedy poszedłem pod wskazany adres, okazało się, że hostelu już nie ma. Spłonął dwa dni wcześniej. Zdenerwowany i spanikowany dzwonię do menadżera z pretensjami, że miałem rezerwację, że nie mam gdzie spać, co ja mam teraz zrobić?! W mieście nie ma nigdzie wolnych miejsc! Co za pech! A on na to: Nie, nie, nie! Jaki pech?! Pan jest wielkim szczęściarzem! Pan mógł być w tym hotelu. Przyznam, że kompletnie o tym nie pomyślałem, ale teraz moje podejście do tego typu sytuacji jest właśnie takie: to szczęście!
🖇
Wiem, jak to jest być w mniejszości. A poza tym nigdy nie utożsamiałem się z patriarchalnymi wzorcami męskości. Rozumiem, że dla niektórych ludzi podporę stanowi przekonanie, że aby być fajnym facetem, trzeba spłodzić syna, jeździć autem i kupić mieszkanie. Dla mnie męskość jest dużo bardziej złożonym zagadnieniem, to między innymi samorozwój, a jeśli siła, to taka, z której korzystasz w obronie słabszych lub prezentujesz ją przed samym sobą, na przykład na treningach boksu, na które uwielbiam chodzić.
Andrzej Gryżewski
🖇
[Arti Grabowski] […]
małżeństwo to nie jest tak naprawdę związek z jedną osobą.
[…] Często nie zgadzam się z tym, co narzucają kultura i społeczeństwo. Na przykład z ideą, że podstawową jednostką społeczną ma być małżeństwo. To zdecydowanie zbyt często się nie sprawdza i bywa źródłem potwornych traum, które są potem pokoleniowo przekazywane.
🖇
[Arti Grabowski]
Bardziej ekscytujące wydaje mi się stanie na skraju gzymsu niż skok w dół, bo konsekwencje skoku da się przewidzieć, a konsekwencji stania na gzymsie niekoniecznie.
🖇
[Marcin Wilk] […]
czy zwierzęta zadają sobie pytania, co to jest dobrostan albo szczęście? One po prostu są w ciele, które mają. Nie zastanawiają się nad tym, czy ono jest dobre, czy ono jest złe, czy ono odpowiada standardom, czy nie, ale myślę, że bardzo silnie je czują i może to jest właśnie ich wolność.
🖇
[Piotr Ibrahim Kalwas]
Wiesz, jest taki werset w Koranie, w polskim tłumaczeniu to brzmi jakoś tak: „Bądźcie wdzięczni, a nie niewdzięczni”. Zawsze pamiętam o tych słowach i mam w sobie wdzięczność.
🖇
[Marcin Wilk]
Denis oduczał mnie wiecznego poczucia winy. Zauważyłaś, że człowiek, odczuwając zbyt długo przyjemność, zaczyna się zastanawiać, czy ona mu się należy i czy nie skończy się to katastrofą? Od razu czuje się winny. Pies obgryzający swoją zabawkę czy kostkę albo bawiący się z innym psem czuje po prostu bardzo dużą przyjemność, pokazuje to, machając ogonem, i nie ma żadnych wyrzutów sumienia.
Katarzyna Tubylewicz, Wolności moja. Książka
o poszukiwaniu,
Wielka Litera, Warszawa 2024.
(wyróżnienie własne)
[David Lagercrantz]
Ścigane zwierzę po prostu biegnie. I to właśnie robiłem. […] No i jeśli przeżyjesz piekło, to zaczynasz się umacniać, już wiesz, że dasz radę ze wszystkim.
🖇
W dużej mierze nie można żyć bez wolności, jaką oferuje demokracja. Wolności przemieszczania się, wolności słowa, wolności od strachu, głodu, prześladowań, wolności osobistej, stowarzyszeń, wolności wyznania i przekonań. O wolności mogę opowiadać długo, natomiast główną refleksję mam taką, że nie jest ona moim celem, tylko nastawiony jestem na proces wyzwalania się z różnych ograniczeń zewnętrznych i wewnętrznych, by gdzieś na końcu tej drogi powiedzieć: „Żyłem, jak chciałem”.
Andrzej Gryżewski
🖇
[Arti Grabowski]
Generalnie myślę, że większość czasu i tak jesteśmy bezpieczni, a na pewne źródła braku bezpieczeństwa nie mamy wpływu, dlatego nie ma sensu żyć w strachu.
🖇
[Piotr Ibrahim Kalwas] […]
może być tak, że wolność polega na tym, iż wybierasz pewien rodzaj przymusu, który daje pewien rodzaj przestrzeni w myślach i w duszy. Ktoś mógłby powiedzieć, ojej, to jakiś nałóg, jakaś obsesja, jakieś uzależnienie. Ale to jest praktyka.
🖇
[Piotr Ibrahim Kalwas]
Wąż zrzuca skórę od jednego do czterech razy w roku. Ludziom zdarza się, że rodzą się na nowo. Po prostu bywa tak, że ktoś staje się nowym człowiekiem.
🖇
[Sławomir Sierakowski] […]
hasło maja 1968 roku „Bądź realistą, żądaj niemożliwego”. Przepis na pragmatyzm.
🖇
Może być tak, że wolność kobiet w pewnym wieku po prostu nie ma granic i bywa bardzo trudna do zaakceptowania przez społeczeństwo.
🖇
[…]
w życiu liczy się głównie to, że żyjemy, a cała reszta jakoś się ułoży.
🖇
Potrzebujemy szaleńców, żeby podążać przetartą przez nich ścieżką, choć w dużo już bardziej opanowany sposób. I przy odrobinie szczęścia, bez popełniania ich błędów.
🖇
Nadzieja to także forma wolności.
🖇
W dzisiejszym świecie upieranie się, że potrzebny jest czas na przemyślenia, na uleżenie się i ułożenie, zaczyna być postawą radykalną, wolnościowym szaleństwem.
(tamże)
