(3354+2). O Szwecji bez pudru

Skończyłam tę książkę w zeszłym tygodniu, ale dopiero dziś podjęłam się odcedzenia cytatów, bo książka jest wspaniała i nie było łatwo wybrać z wybranych wcześniej fragmentów.

Chciałabym, aby ktoś napisał taką książkę o Polsce. Ale nie ma u nas imigrantów, nie mówiąc już o dziecku imigrantów, które chce tu żyć. Powoli ten kraj staje się krajem dla swojaków: w purpurowych czapeczkach, z łysymi głowami, dużymi mięśniami i tylko jedną ideą w głowie (że głupią, nieważne, ważne, że biało-czerwoną!), a panie? tylko z różańcem w dłoniach i cnotą nienadwyrężoną.

Chciałabym, by ktoś napisał taką książkę o Polsce — bez pudru – bo ta książka jest bez pudru, kilka faktów z historii Szwecji mrozi krew w żyłach. Nie sądzę, by polskość była świętsza od szwedzkości, choć na pewno jest świętsza od aktualnego, nienaszego, papieża. Amen.

Napisałam tę książkę, bo […] urodziłam się w Szwecji. Bo moi rodzice nie urodzili się w Szwecji. Bo mój ojciec przybył do tego kraju jako uchodźca polityczny, a moja matka przyjechała tu z miłości. Bo jest coś takiego jak kryzys tożsamości, ale nie ma czegoś takiego jak euforia tożsamości.

*

Naród to zbiorowisko ludzi połączonych wspólnymi błędnymi mniemaniami odnośnie do ich pochodzenia i wspólną niechęcią w stosunku do sąsiadów.
// Karl Deutsch.

*

Poznaj swój rozum, swoje światło i swoje cienie. Poznaj swoje sprzeczności i swoje kłamstwa: Poznaj swoją historię.

*

[…] jesteśmy tymi, kim sami się nazywamy?

*

A hasło „Szwecja dla Szwedów” używane było wtedy tak często, że szydził z niego ówczesny najpopularniejszy satyryk, Axel Wallengren, znany pod pseudonimem Falstaff, fakir.
     Szwecja dla Szwedów, Ziemia dla ziemniaków.

*

W zdaniu z Prawa Jutlandzkiego, które stało się podstawą prawną dla szwedzkiej konstytucji, najpiękniejsza jest, być może, jego dalsza część. W zbiorze praw z 1241 roku zapisano: Med Lov skal Land bygges, men vilde enhver nøjes med sit eget og lade andre nyde samme Ret, da behøvetes ingen Lov.
     Właśnie tak. Państwo buduje się na prawie, lecz gdyby każdy zadowolił się tym, co ma, i pozwolił innym cieszyć się takim samym przywilejem, żadne prawo nie byłoby potrzebne.

*

Pamięć jest konserwatywna. Pamięć „nie spogląda naprzód, nie myśli o tym, że wszystko, co żyje, podlega zmianom”. Pamięć „nie chce zobaczyć nowego świata, który jest konsekwencją zmiany”. Pamięć „nigdy nie przestaje porównywać”.

*

Kiedy kropla drąży skałę? Kiedy dochodzi do zmiany paradygmatu? Kiedy ludzie przestają używać słowa „solidarność” i zaczynają posługiwać się pojęciem „zero tolerancji”?

*

W każdym społeczeństwie opierającym się na religii istnieje jakaś fundamentalna, absolutna „prawda”, której nie można kwestionować i która tym samym prowadzi do ograniczenia wolności wypowiedzi.

*

Jaką kobietą musiałabym być w XIX-wiecznej Szwecji? Ograniczaną przez kuratelę ojca, brata lub męża, bez dostępu do wyższego wykształcenia, bez prawa do dziedziczenia na takich samych warunkach jak mężczyźni i do rozporządzania własnymi zarobkami, stworzoną, by się podobać. Kim byłabym, jakich życiowych wyborów bym dokonała?

*

Moja mama powiedziała: „Kiedy kobieta ma około trzydziestu lat, zdaje sobie sprawę, że to, co przeżyła, to nie są tylko pojedyncze zdarzenia i że nie zależą tylko od niej. Powtórzyły się wystarczająco wiele razy, by mogła dostrzec wzorzec. Wtedy staje się feministką”.

Elisabeth Åsbrink, Made In Sweden. 60 słów, które stworzyły naród,
przeł. Natalia Kołaczek, Wielka Litera, Warszawa 2019.
(wyróżnienie własne)

A Rozlepiacz Plakatów? Kiedy wreszcie dostaje podrywkę wędkarską i zielone pudełko na ryby, o których marzył całe życie, nie może przestać porównywać ich ze swoimi wyobrażeniami: „Miała być zielona, ale nie taką zielenią”.

*

Etnolog przyglądający się współczesnej Szwecji mógłby dojść do wniosku, że mieszkańcy tego kraju to ludzie, którzy ciągle na coś czekają i do czegoś tęsknią. Chcą do domu — w końcu dom. Nie mogą się doczekać wyjazdu — w końcu wakacje. Pragną słońca — w końcu lato. W końcu w drodze. W końcu przestało padać. W końcu święta, w końcu po świętach. W końcu medal, złoto, gol, rekord. W końcu piątek. Ludzie wyczekują wprawdzie na różne rzeczy, ale wciąż wyczekują.

(tamże)