4346. Czytanie poza kolejnością

Czysty przypadek sprawił, że ten książkowy drobiazg wpadł mi w ręce. Ten czysty przy­pa­dek okazał się źródłem najczystszej przyjemności. Dotarto do mnie, że studia moich marzeń to sześć semestrów gramatyki opisowej i dziesięć translatoryki.

Nie wiem co — okładka, tytuł, przeczucie, na pewno nie vel w nazwisku — co miało moc, bym porzuciła wszystkie czy­tane aktualnie książki. Wiem tylko, że odłożyłam wszystko w mgnieniu oka, by delektować się światem tych dwóch rozmawiających ze sobą osób. Delektowałam się nim dwie kawy i wiele znaczących mgnień oka.

[K.J. v. D.] Gdy ruszyłem z moim projektem nauczenia się stu języków w cią­gu dziesięciu lat, moim wielkim problemem było określenie, którymi z nich się zajmę. Kiedy tworzymy listę języków, najczęściej wypisujemy około pięć­dzie­się­ciu i się zatrzymujemy, bo znalezienie kolejnych sprawia dużą trudność. Nawet jeśli wypiszemy wszystkie języki europejskie, to i tak lista wciąż będzie krótka.

*

Chyba dość często tak jest, że ludzie, którzy uczą się języków albo innych rzeczy, wchodzą w stan uzależnienia.

*

[M.C.R.] […] musieliśmy tłumaczyć teksty w parach. Obie Polki siedziały ra­zem i szeptem dzieliły się uwagami. Ja ciągle się im przysłuchiwałem, mimo że wówczas niczego nie rozumiałem. Zakochałem się w języku pol­skim i po­sta­no­wi­łem się go nauczyć. […]
     Miesiąc po podjęciu decyzji o rozpoczęciu nauki języka polskiego zupełnie przypadkiem znalazłem się w księgarni uniwersyteckiej. Niespodziewanie mój wzrok przykuła książka w charakterystycznej różowej okładce. Jej ty­tuł brzmiał: „Cześć! Jak się masz? Polonês para iniciantes. Władysław T. Mio­dunka” (to była portugalskojęzyczna wersja wydanego przez UJ pod­ręcz­nika do nauki języka polskiego dla obcokrajowców). Dziś myślę, że to dzięki Bogu, a nie przypadkowi, trafiłem do tej księgarni, bo książka, którą tam znalazłem, zmieniła bieg mojego życia.

*

[K.J. v. D.] Czytałem kiedyś, że struktura każdego języka wymaga od nas podania pewnej liczby informacji. Gdy na przykład mówię o tym, co jakaś osoba zrobiła, w języku polskim zmuszony jestem do określenia, czy to męż­czy­zna czy kobieta, bo używam słów „on” i „ona”. W języku fińskim nie ma już takiej konieczności. Gdy mówię o zdarzeniu z przeszłości, w polskim mu­szę określić, jakiej płci była osoba, która wykonała czynność. […] W por­tu­gal­skim nie jest to już jednak wymagane. Z kolei we francuskim forma żeń­ska czasownika pojawia się tylko w piśmie, bo w przypadku formy żeń­skiej musisz dodać literkę „e”, której się nie wymawia. Dwa zdania: „Michel est arrivé” oraz „Michelle est arrivée” są wymawiane identycznie, więc do­pie­ro z tego, jak są zapisane, można wywnioskować, czy przyszedł Michel, czy przyszła Michelle.

*

Błędy są potrzebne, byśmy mogli nauczyć się dobrze ko­mu­ni­ko­wać z innymi.

*

[K.J. v. D.] Gdy przekładasz coś na angielski, tracisz dużo informacji. Mó­wisz na przykład: „Jesteś smutna” po polsku, przekładasz to na angielski jako „You are sad”, a gdy chcesz potem przetłumaczyć to zdanie na kolejny język, nie wiesz już, kto jest tak naprawdę smutny: „ty” czy „wy”, kobieta czy mężczyzna…

*

[K.J. v. D.] Po polsku „e” jest najczęściej otwarte. Ale nie zawsze. Na przy­kład gdy wypowiadamy słowo „sieć”, to „e” jest w nim już bardziej za­mknię­te, ponieważ znajduje się obok „si”. Polacy nie słyszą jednak różnicy w wy­mo­wie, choć ty mógłbyś ją pewnie dostrzec.
     [M.C.R.] To bardzo ciekawe. Powiem szczerze, że nie zwróciłem na to wcześniej uwagi. Teraz jednak przypominam sobie, że zauważyłem na przy­kład, iż w kościele imię Jezusa jest wymawiane raczej przez „e za­mknię­te”, a nie „otwarte”, nie tak jak się spodziewałem. Słyszę wyraźnie w tym wyrazie „e zamknięte”.

*

Nauczyciel pokazuje ci tylko drogę, ale nie weźmie cię na ręce i nie za­pro­wa­dzi tam, gdzie chcesz dojść. To od ciebie zależy, czy podążysz tą drogą i dotrzesz do celu.

Konrad Jerzak vel Dobosz, Więcej niż słówka.
Rozmowa z poliglotą Marlonem Couto Ribeiro,
Oficyna Wydawnicza RIVAIL, Warszawa 2015.