3602. Odprysk książkowy

Tak już u mnie jest, że z książki kolejna lub dwie wyskakują. Najczęściej ich nie mam, więc trzeba upolować lub zamówić — klik, klik i jest lub klik, klik, klik i poczekać kilka dni (czasem to czekanie okrutnie boli). Tym razem obyło się bez klikania, bez czekania.

„Biedny chłopiec z książką w ręce” — tak pisał Wyspiański o Hamlecie. A Jan Kott koniecznie chciał się dowiedzieć, jaka to była książka.

Julia Hartwig, Błyski,
Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2002.

Jana Kotta bardzo dobrze rozumiem — też bym chciała wiedzieć, jaka to była książka. Powyższy błysk uśmiechnął mnie i pogonił na odpowiednią półkę w ulu po ostatnią książkę Kotta (wydaną po śmierci autora).

Nie obyło się (przy okazji) bez wyjęcia z własnej biblioteki dwóch kolejnych książek, do których koniecznie muszę wrócić przed świętami, ale o tym kiedy indziej. Najpierw Kott. Byłam ciekawa, czy po prawie pełnoletnim już czasie od pierwszego czytania tej książki zmieni się mój odbiór — pokocham, a może uznam, że mogę się z nią rozstać.

Nie zmieniło się nic, jeśli chodzi o ilustracje — doskonałe. Zdziwiło mnie tylko, że ni cholery nie mogę ustalić ich Autora. Treść — każda kolejna dziesiątka lat na karku sprawia, że lepiej się tę książkę czyta i lepiej czyta się to, co w niej między wierszami. Zaliczenie jej do literatury dziecięcej dziś i siedemnaście lat temu było i jest dla mnie wciąż żartem idioty.

Tyle wrażeń ze świeżego czytania starej książki. Jest niepogryzdolona i mogę ją już oddać — trzeciego czytania nie będzie.

Moją wnuczkę zaprowadzono po raz pierwszy do ogrodu zoologicznego w Warszawie. Nie interesowały jej lwy. Patrzyła długo na starego goryla i on także bacznie się jej przypatrywał. Potem powiedziała bardzo cicho, bo była dobrze wychowana: „Tatusiu, dlaczego ten pan jest w klatce?”.

*

Mieszkanie jest dla kota jak świat. Nowe łóżko, jak mieszkanie po trzęsieniu ziemi. Pinia zmianę łóżka przechodziła jako osobistą tragedię, jeżeli tak można powiedzieć o kocie. Ale chyba można. Szymborska wie o kotach wiele, jak o ludziach. Jak ja o mojej Pinii. Nowe łóżko —

„… tego nie robi się kotu”.

*

Poprzedniego wieczoru wyniosła z płonącego domu tych pięcioro, jedno po drugim. Brała je za karczki w pyszczek i wynosiła na dwór. Kiedy wyniosła dwoje ostatnich, cały dom płonął i pełen był czarnego gryzącego dymu. Strażacy już bali się tam wejść, polewali tylko sikawkami ten dom z trzech stron.
     Kiedy bura kotka wyniosła ostatnie z kociąt, padła bez ruchu. Była nieprzytomna. Zatruta dymem. Odratowano ją. Bura kotka śpi śmiertelnie zmęczona. Po jej grzbiecie biega pięcioro dzieci. Matka.

*

Do klatki z gorylami wpadł dwuletni chłopczyk. Nie wiadomo jak. Może wspiął się po kracie i osunął w dół. Musiał upaść na głowę, bo nie płakał i stracił przytomność. Gorylica, ciągle ze swoim dzieckiem na głowie, podskoczyła do chłopca, wzięła go delikatnie w ramiona i zaniosła do bramki którą otwierano, żeby podać gorylom dzienne pożywienie i koryto ze świeżą wodą. Czekała tam spokojnie, aż przyjdzie ktoś i zabierze chłopczyka.

*

Klatki ze zwierzętami, jedne obok drugich, umieszczone były wzdłuż długiego korytarza. Rezusy przycupnięte w klatkach podawały sobie przez kraty kurczowo zaciśnięte łapki. Ten sznur z łapek rezusich siągnął się nieprzerwany od jednego do drugiego końca korytarza w uniwersyteckim zakładzie zoopsychologii. Od wieczora do świtu.
     Od czasu tej nocnej wizyty u rezusów mój przyjaciel Klaudiusz przeprowadza badania już tylko na ślimakach.

*

Jeżeli muszla się nie stłucze, mewy podnoszą ją i rzucają jeszcze raz. Aż dostaną się do małży. Jak się tego mewy nauczyły? Od starych mew? A stare mewy od kogo? Rzucanie muszli, żeby się rozbiły, nie może być przekazane w genach. Jest edukacją. Ale co robiły mewy, kiedy nie było jeszcze asfaltowej szosy?

*

Jan Kott, Powiastki dla wnuczek,
Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2002.

*

Nie byłem dobrym ojcem. Dzieci mi przeszkadzały. Naprzód krzykiem, potem samą swoją obecnością.

*

Myślę, że miłość do wnuków przychodzi z jeszcze głębszych pokładów. Nazwałbym ją może metafizyczną, ale boję się takich słów..

(tamże)